10. อนิจฺจตากถาวณฺณนา

[628] รูปาทโย วิย ปรินิปฺผนฺนาติ รูปาทีหิ สห อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนโต ปรินิปฺผนฺนาติ อตฺโถฯ อนิจฺจตาวิภาคานุยุญฺชนวเสนาติ ตีสุ ทณฺเฑสุ ทณฺฑโวหาโร วิย ตีสุ ลกฺขเณสุ อนิจฺจตาโวหาโร โหตีติ ตสฺสา วิภาคานุยุญฺชนวเสนาติ วทนฺติฯ

อนิจฺจตากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เอกาทสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ทฺวาทสมวคฺโค

1. สํวโรกมฺมนฺติกถาวณฺณนา

[630-632] วิปากทฺวารนฺติ ภวงฺคมนํ วทติฯ กมฺมทฺวารนฺติ กุสลากุสลมนํฯ

สํวโรกมฺมนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. กมฺมกถาวณฺณนา

[633-635] อพฺยากตํ สนฺธาย ปฏิกฺเขโปติ สกสมยลกฺขเณน ปฏิกฺเขโป กโตติ วทนฺติฯ อวิปากเจตนาย สรูเปน ทสฺสิตาย สวิปากาปิ ทสฺสิตาเยว นาม โหตีติ มญฺญมาโน อาห ‘‘สวิปากาวิปากเจตนํ สรูเปน ทสฺเสตุ’’นฺติฯ

กมฺมกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สทฺโทวิปาโกติกถาวณฺณนา

[636-637] กมฺมสมุฏฺฐานา อรูปธมฺมาวาติอาทินา กมฺมสมุฏฺฐาเนสุ จกฺขาทีสุปิ วิปากโวหาโร นตฺถิ, โก ปน วาโท อกมฺมสมุฏฺฐาเน สทฺเทติ ทสฺเสติฯ

สทฺโทวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สฬายตนกถาวณฺณนา

[638-640] ตสฺมา วิปาโกติ อวิเสเสน สฬายตนํ วิปาโกติ เยสํ ลทฺธีติ วุตฺตํ โหติฯ

สฬายตนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สตฺตกฺขตฺตุปรมกถาวณฺณนา

[641-645] สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ สตฺตกฺขตฺตุปรมตาย นิยโตฯ อิมํ วิภาคนฺติ อิมํ วิเสสํฯ ตฺวํ ปนสฺส นิยามํ อิจฺฉสีติ อวินิปาตธมฺมตาผลปฺปตฺตีหิ อญฺญสฺมิํ สตฺตกฺขตฺตุปรมภาเว จ นิยามํ อิจฺฉสีติ อตฺโถฯ

อานนฺตริยาภาวนฺติ เยน โส ธมฺมาภิสมเยน ภพฺโพ นาม โหติ, ตสฺส อานนฺตริยกมฺมสฺส อภาวนฺติ อตฺโถ, ปุคฺคลสฺส วา อานนฺตริยภาวสฺส อภาวนฺติฯ กิํ ปน โส อนฺตราธมฺมํ อภิสมิสฺสตีติ? เกจิ วทนฺติ ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรโม สตฺตมํ ภวํ นาติกฺกมติ, โอรโต ปน นตฺถิ ปฏิเสโธ’’ติฯ อปเร ‘‘โย ภควตา ญาณพเลน พฺยากโต, ตสฺส อนฺตรา อภิสมโย นาม นตฺถิ, ตถาปิ ภวนิยามสฺส กสฺสจิ อภาวา ภพฺโพติ วุจฺจติฯ ยถา กุสลา อภิญฺญาเจตนา กทาจิ วิปากํ อททมานาปิ สติ การเณ ทาตุํ ภพฺพตาย วิปากธมฺมธมฺมา นาม, ตถา อินฺทฺริยานํ มุทุตาย สตฺตกฺขตฺตุปรโม, น นิยามสพฺภาวา นาปิ ภควตา พฺยากตตฺตา, น จ อินฺทฺริยมุทุตา อภพฺพตากโร ธมฺโมติ น โส อภพฺโพ นามฯ อภพฺพตากรธมฺมาภาวโต เจตฺถ อภพฺพตา ปฏิเสธิตา, น ปน อนฺตรา อภิสเมตุํ ภพฺพตา วุตฺตาฯ ยทิ จ สตฺตกฺขตฺตุปรโม อนฺตรา อภิสเมยฺย, โกลํโกโล สิยา’’ติฯ วิเสสํ ปน อกตฺวา ภพฺพสภาวตาย ภพฺโพติ วตฺตุํ ยุตฺตํฯ น ภวนิยามกํ กิญฺจีติ เอตฺถ ปสฺสิตฺวาติ วจนเสโส, พฺยากโรตีติ วา สมฺพนฺโธฯ

สตฺตกฺขตฺตุปรมกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทฺวาทสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. เตรสมวคฺโค