10. ชีวิตินฺทฺริยกถาวณฺณนา
[540] อรูปชีวิตินฺทฺริยนฺติปญฺเห ‘‘อตฺถิ อรูปีนํ ธมฺมานํ อายู’’ติอาทิกํ ปญฺหํ อนฺตํ คเหตฺวา วทติฯ อรูปธมฺมานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ ชีวิตินฺทฺริยสนฺตานํ นาม อตฺถีติ อิจฺฉตีติ เอตฺถ รูปารูปธมฺมานํ ตํ อิจฺฉนฺโต อรูปธมฺมานํ อิจฺฉตีติ วตฺตุํ ยุตฺโตติ ‘‘อรูปธมฺมาน’’นฺติ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ
[541] สตฺตสนฺตาเน รูปิโน วา ธมฺมา โหนฺตูติอาทินาปิ ตเมว ชีวิตินฺทฺริยสนฺตานํ วทตีติ เวทิตพฺพํฯ
[542] ปุพฺพาปรภาคํ สนฺธายาติ สมาปตฺติยา อาสนฺนภาวโต ตทาปิ สมาปนฺโนเยวาติ อธิปฺปาโยฯ
[544-545] ทฺเว ชีวิตินฺทฺริยานีติ ‘‘ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสา’’ติ ปุริมปาโฐฯ ‘‘ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสา’’ติ ปจฺฉิมปาโฐ, โส ยุตฺโตฯ
ชีวิตินฺทฺริยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
11. กมฺมเหตุกถาวณฺณนา
[546] เสสนฺติ ปาณาติปาตาทิกมฺมสฺส เหตูติ อิโต ปุริมํ โสตาปนฺนาทิอนุโยคํ วทติฯ หนฺท หีติ ปรวาทิสฺเสเวตํ สมฺปฏิจฺฉนวจนนฺติ สมฺปฏิจฺฉาเปตุนฺติ น สกฺกา วตฺตุํ, ‘‘กตมสฺส กมฺมสฺส เหตู’’ติ ปน สกวาที ตํ สมฺปฏิจฺฉาเปตุํ วทตีติ ยุชฺเชยฺย, สมฺปฏิจฺฉาเปตุนฺติ ปน ปกฺขํ ปฏิชานาเปตุนฺติ อตฺถํ อคฺคเหตฺวา ปรวาที อตฺตโน ลทฺธิํ สกวาทิํ คาหาเปตุนฺติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ
กมฺมเหตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
อฏฺฐมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
9. นวมวคฺโค
1. อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา
[547] วิภาคทสฺสนตฺถนฺติ วิสภาคทสฺสนตฺถนฺติ วุตฺตํ โหติฯ นานาจิตฺตวเสน ปฏิชานนฺตสฺส อธิปฺปายมทฺทนํ กถํ ยุตฺตนฺติ วิจาเรตพฺพํฯ อารมฺมณวเสน หิ ทสฺสนทฺวยํ สห วทนฺตสฺส ตทภาวทสฺสนตฺถํ อิทํ อารทฺธนฺติ ยุตฺตนฺติฯ อนุสฺสววเสนาติอาทินา น เกวลํ อนิจฺจาทิอารมฺมณเมว ญาณํ วิปสฺสนา, อถ โข ‘‘อนุปฺปาโท เขม’’นฺติอาทิกํ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสนญฺจาติ ทีเปติฯ
อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
2. อมตารมฺมณกถาวณฺณนา
[549] สุตฺตภเยนาติ ‘‘ปาริมํ ตีรํ เขมํ อปฺปฏิภยนฺติ โข, ภิกฺขเว, นิพฺพานสฺเสตํ อธิวจน’’นฺติ (สํ. นิ. 4.238) อสํโยชนิยาทิภาวํ สนฺธาย เขมาทิภาโว วุตฺโตติ เอวมาทินา สุตฺตภเยนาติ ทฏฺฐพฺพํฯ
อมตารมฺมณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
3. รูปํสารมฺมณนฺติกถาวณฺณนา
[552-553] อารมฺมณตฺถสฺส วิภาคทสฺสนตฺถนฺติ ปจฺจยฏฺโฐ โอลุพฺภฏฺโฐติ เอวํ วิภาเค วิชฺชมาเน ปจฺจโยลุพฺภานํ วิเสสาภาวํ กปฺเปตฺวา อกปฺเปตฺวา วา สปฺปจฺจยตฺตา โอลุพฺภารมฺมเณนปิ สารมฺมณเมวาติ น คเหตพฺพนฺติ ทสฺสนตฺถนฺติ วุตฺตํ โหติฯ
รูปํสารมฺมณนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
