เมนู

7. ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา

[492] ผสฺโส สุขเวทนียาทิเภโท โหตีติ ผสฺเสน สพฺพมฺปิ กมฺมวิปากํ ทสฺเสตฺวา ปุน อตฺตวชฺเชหิ สมฺปโยคทสฺสนตฺถํ ‘‘โส จ สญฺญาทโย จา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อตฺถิ จ เนสนฺติ สาวชฺชเน จกฺขุวิญฺญาณาทิสหชาตธมฺเม สนฺธาย วุตฺตํฯ โย ตตฺถ อิฏฺฐวิปาโก, ตสฺส ปตฺถนาติ อิฏฺฐวิปาเก เอว ปตฺถนํ กตฺวา กมฺมํ กโรนฺตีติ กมฺมูปนิสฺสยภูตเมว ปตฺถนํ ทสฺเสติ, ปจฺจุปฺปนฺนเวทนาปจฺจยํ วา ตณฺหํ อุปาทานาทินิพฺพตฺตนวเสน ทุกฺขสฺส ปภาวิตํฯ มูลตณฺหาติ ปจฺจุปฺปนฺนวิปากวฏฺฏนิพฺพตฺตกกมฺมสฺส อุปนิสฺสยภูตํ ปุริมตณฺหํ, กมฺมสหายํ วา วิปากสฺส อุปนิสฺสยภูตํฯ

[493] สกสมยวเสน จ โจทนาย ปยุชฺชมานตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เตสญฺจ ลทฺธิยา’’ติอาทิมาหฯ

[494] ปฏิลาภวเสนาติ กมฺเม สติ ปถวิยาทีนํ ปฏิลาโภ โหตีติ กมฺมํ ตํสํวตฺตนิกํ นาม โหตีติ ทสฺเสติฯ

ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ชรามรณํวิปาโกติกถาวณฺณนา

[495] สมฺปโยคลกฺขณาภาวาติ ‘‘เอการมฺมณา’’ติ อิมสฺส สมฺปโยคลกฺขณสฺส อภาวาติ อธิปฺปาโยฯ

[496] ปริยาโย นตฺถีติ สกวาทินา อตฺตนา วตฺตพฺพตาย ปริยาโย นตฺถีติ อพฺยากตานํ ชรามรณสฺส วิปากนิวารณตฺถํ อพฺยากตวเสน ปุจฺฉา น กตาติ ทสฺเสติฯ

[497] อปริสุทฺธวณฺณตา ชราเยวาติ เกจิ, ตํ อกุสลกมฺมํ กมฺมสมุฏฺฐานสฺสาติอาทินา รูปสฺเสว ทุพฺพณฺณตาทสฺสเนน สมเมวาติฯ

ชรามรณํวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. อริยธมฺมวิปากกถาวณฺณนา

[500] วฏฺฏนฺติ กมฺมาทิวฏฺฏํฯ

อริยธมฺมวิปากกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. วิปาโกวิปากธมฺมธมฺโมติกถาวณฺณนา

[501] ตปฺปจฺจยาปีติ ยสฺส วิปากสฺส วิปาโก อญฺญมญฺญปจฺจโย โหติ ตปฺปจฺจยาปิ อญฺญมญฺญปจฺจยภูตโตปีติ อธิปฺปาโยฯ โส หีติอาทินา ปุริมปฏิญฺญาย อิมสฺส โจทนสฺส การณภาวํ ทสฺเสติฯ อญฺญมญฺญปจฺจยาทีสุ ปจฺจยฏฺเฐนาติ อาทิ-สทฺเทน สหชาตาทิปจฺจเย สงฺคณฺหิตฺวา เตสุ เตน เตน ปจฺจยภาเวนาติ ทสฺเสติฯ

วิปาโกวิปากธมฺมธมฺโมติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

1. ฉคติกถาวณฺณนา

[503-504] วณฺโณติ วณฺณนิภา สณฺฐานญฺจ วุจฺจตีติ อาห ‘‘สทิสรูปสณฺฐานา’’ติฯ

ฉคติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อนฺตราภวกถาวณฺณนา

[505] อติทูรสฺส อนฺตริตสฺส ปตฺตพฺพสฺส เทสสฺส ทสฺสนโต ทิพฺพจกฺขุโก วิยฯ อากาเสน ปถวนฺตรฏฺฐานานิ ภินฺทิตฺวา คมนโต อิทฺธิมา วิยฯ น สหธมฺเมนาติ ยทิ โส ภวานํ อนฺตรา น สิยา, น นาม อนฺตราภโวติ ปฏิกฺเขเป กรณํ นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ