เทยฺยธมฺโม อิฏฺฐผโลติ อิฏฺฐผลาภาวมตฺตเมว ปฏิกฺขิตฺตนฺติ เอตฺถ ‘‘อิฏฺฐผลภาวมตฺตเมว ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ ปาเฐน ภวิตพฺพนฺติ ฯ ‘‘อิฏฺฐผลาภาวมตฺตเมว ทิสฺวา ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ วา วตฺตพฺพํฯ สงฺกรภาวโมจนตฺถนฺติ เจตสิกสฺส ทาตพฺพฏฺเฐน เทยฺยธมฺมสฺส จ อิฏฺฐผลฏฺเฐน ทานภาวโมจนตฺถนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

ทานกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปริโภคมยปุญฺญกถาวณฺณนา

[483] ปริโภคมยํ นาม จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ ปุญฺญํ อตฺถีติ ลทฺธิฯ ตญฺหิ เต สนฺธาย ปริโภคมยํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ วทนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ

[485] ตสฺสาปิ วเสนาติ ตสฺสาปิ ลทฺธิยา วเสนฯ ปญฺจวิญฺญาณานํ วิย เอเตสมฺปิ สโมธานํ สิยาติ ปฏิชานาตีติ วทนฺติฯ ปญฺจวิญฺญาณผสฺสาทีนเมว ปน สโมธานํ สนฺธาย ปฏิชานาตีติ อธิปฺปาโยฯ

[486] อปริภุตฺเตปีติ อิมินา ‘‘ปฏิคฺคาหโก ปฏิคฺคเหตฺวา น ปริภุญฺชติ ฉฑฺเฑตี’’ติอาทิกํ ทสฺเสติฯ อปริภุตฺเต เทยฺยธมฺเม ปุญฺญภาวโต ปริโภคมยํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ อยํ วาโท หียติฯ ตสฺมิญฺจ หีเน สกวาทีวาโท พลวาฯ จาคเจตนาย เอว หิ ปุญฺญภาโว เอวํ สิทฺโธ โหตีติ อธิปฺปาโยฯ อปริภุตฺเตปิ เทยฺยธมฺเม ปุญฺญภาเว จาคเจตนาย เอว ปุญฺญภาโวติ อาห ‘‘สกวาทีวาโทว พลวา’’ติฯ

ปริโภคมยปุญฺญกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อิโตทินฺนกถาวณฺณนา

[488-491] เตเนว ยาเปนฺตีติ เตเนว จีวราทินา ยาเปนฺติ, เตเนว วา จีวราทิทาเนน ยาเปนฺติ, สยํกเตน กมฺมุนา วินาปีติ อธิปฺปาโยฯ อิมินา การเณนาติ ยทิ ยํ อิโต จีวราทิ ทินฺนํ, น เตน ยาเปยฺยุํ, กถํ อนุโมเทยฺยุํ…เป.… โสมนสฺสํ ปฏิลเภยฺยุนฺติ ลทฺธิํ ปติฏฺฐเปนฺตสฺสปีติ วุตฺตํ โหติฯ

อิโตทินฺนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา

[492] ผสฺโส สุขเวทนียาทิเภโท โหตีติ ผสฺเสน สพฺพมฺปิ กมฺมวิปากํ ทสฺเสตฺวา ปุน อตฺตวชฺเชหิ สมฺปโยคทสฺสนตฺถํ ‘‘โส จ สญฺญาทโย จา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อตฺถิ จ เนสนฺติ สาวชฺชเน จกฺขุวิญฺญาณาทิสหชาตธมฺเม สนฺธาย วุตฺตํฯ โย ตตฺถ อิฏฺฐวิปาโก, ตสฺส ปตฺถนาติ อิฏฺฐวิปาเก เอว ปตฺถนํ กตฺวา กมฺมํ กโรนฺตีติ กมฺมูปนิสฺสยภูตเมว ปตฺถนํ ทสฺเสติ, ปจฺจุปฺปนฺนเวทนาปจฺจยํ วา ตณฺหํ อุปาทานาทินิพฺพตฺตนวเสน ทุกฺขสฺส ปภาวิตํฯ มูลตณฺหาติ ปจฺจุปฺปนฺนวิปากวฏฺฏนิพฺพตฺตกกมฺมสฺส อุปนิสฺสยภูตํ ปุริมตณฺหํ, กมฺมสหายํ วา วิปากสฺส อุปนิสฺสยภูตํฯ

[493] สกสมยวเสน จ โจทนาย ปยุชฺชมานตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เตสญฺจ ลทฺธิยา’’ติอาทิมาหฯ

[494] ปฏิลาภวเสนาติ กมฺเม สติ ปถวิยาทีนํ ปฏิลาโภ โหตีติ กมฺมํ ตํสํวตฺตนิกํ นาม โหตีติ ทสฺเสติฯ

ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ชรามรณํวิปาโกติกถาวณฺณนา

[495] สมฺปโยคลกฺขณาภาวาติ ‘‘เอการมฺมณา’’ติ อิมสฺส สมฺปโยคลกฺขณสฺส อภาวาติ อธิปฺปาโยฯ

[496] ปริยาโย นตฺถีติ สกวาทินา อตฺตนา วตฺตพฺพตาย ปริยาโย นตฺถีติ อพฺยากตานํ ชรามรณสฺส วิปากนิวารณตฺถํ อพฺยากตวเสน ปุจฺฉา น กตาติ ทสฺเสติฯ

[497] อปริสุทฺธวณฺณตา ชราเยวาติ เกจิ, ตํ อกุสลกมฺมํ กมฺมสมุฏฺฐานสฺสาติอาทินา รูปสฺเสว ทุพฺพณฺณตาทสฺสเนน สมเมวาติฯ

ชรามรณํวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ