3. เจตสิกกถาวณฺณนา

[475-477] ผสฺสาทีนํ เอกุปฺปาทตาทิวิรหิตา สหชาตตา นตฺถีติ อาห ‘‘สมฺปยุตฺตสหชาตตํ สนฺธายา’’ติฯ

เจตสิกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ทานกถาวณฺณนา

[478] เทยฺยธมฺมวเสน โจเทตุนฺติ ยทิ เจตสิโกว ธมฺโม ทานํ, ‘‘ทิยฺยตีติ ทาน’’นฺติ อิมินาปิ อตฺเถน เจตสิกสฺเสว ทานภาโว อาปชฺชตีติ โจเทตุนฺติ อตฺโถฯ

[479] อนิฏฺฐผลนฺติอาทิ อเจตสิกสฺส ธมฺมสฺส ทานภาวทีปนตฺถํ วุตฺตนฺติ ผลทานภาวทีปนตฺถํ น วุตฺตนฺติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ อนิฏฺฐผลนฺติอาทินา อเจตสิกสฺส ธมฺมสฺส ผลทานํ วุตฺตํ วิย โหติ, น ทานภาโว, ตนฺนิวารณตฺถญฺเจตมาหาติฯ เอวญฺจ กตฺวา อนนฺตรเมวาห ‘‘น หิ อเจตสิโก อนฺนาทิธมฺโม อายติํ วิปากํ เทตี’’ติฯ อิฏฺฐผลภาวนิยมนตฺถนฺติ เทยฺยธมฺโม วิย เกนจิ ปริยาเยน อนิฏฺฐผลตา ทานสฺส นตฺถิ, เอกนฺตํ ปน อิฏฺฐผลเมวาติ นิยมนตฺถนฺติ อตฺโถฯ

อิตเรนาติ ‘‘ทิยฺยตีติ ทาน’’นฺติ อิมินา ปริยาเยนฯ น ปน เอเกนตฺเถนาติ ‘‘เทยฺยธมฺโมว ทาน’’นฺติ อิมํ สกวาทีวาทํ นิวตฺเตตุํ ‘‘สทฺธา หิริย’’นฺติอาทิกํ สุตฺตสาธนํ ปรวาทีวาเท ยุชฺชติ, ‘‘อิเธกจฺโจ อนฺนํ เทตี’’ติอาทิกญฺจ, ‘‘เจตสิโกว ธมฺโม ทาน’’นฺติ อิมํ นิวตฺเตตุํ ‘‘เจตสิโก ธมฺโม ทาน’’นฺติ อิมํ ปน สาเธตุํ ‘‘สทฺธา หิริย’’นฺติอาทิกํ สกวาทีวาเท ยุชฺชติ, ‘‘อิเธกจฺโจ อนฺนํ เทตี’’ติอาทิกํ วา ‘‘เทยฺยธมฺโม ทาน’’นฺติ สาเธตุนฺติ เอวํ นิวตฺตนสาธนตฺถนานตฺตํ สนฺธาย ‘‘น ปน เอเกนตฺเถนา’’ติ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ ตตฺถ ยถา ปรวาทีวาเท จ สุตฺตสาธนตฺถํ ‘‘น วตฺตพฺพํ เจตสิโก ธมฺโม ทาน’’นฺติ ปุจฺฉายํ เจตสิโกวาติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ, ตถา ‘‘น วตฺตพฺพํ เทยฺยธมฺโม ทาน’’นฺติ ปุจฺฉาย จ เทยฺยธมฺโมวาติ ฯ

เทยฺยธมฺโม อิฏฺฐผโลติ อิฏฺฐผลาภาวมตฺตเมว ปฏิกฺขิตฺตนฺติ เอตฺถ ‘‘อิฏฺฐผลภาวมตฺตเมว ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ ปาเฐน ภวิตพฺพนฺติ ฯ ‘‘อิฏฺฐผลาภาวมตฺตเมว ทิสฺวา ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ วา วตฺตพฺพํฯ สงฺกรภาวโมจนตฺถนฺติ เจตสิกสฺส ทาตพฺพฏฺเฐน เทยฺยธมฺมสฺส จ อิฏฺฐผลฏฺเฐน ทานภาวโมจนตฺถนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

ทานกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปริโภคมยปุญฺญกถาวณฺณนา

[483] ปริโภคมยํ นาม จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ ปุญฺญํ อตฺถีติ ลทฺธิฯ ตญฺหิ เต สนฺธาย ปริโภคมยํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ วทนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ

[485] ตสฺสาปิ วเสนาติ ตสฺสาปิ ลทฺธิยา วเสนฯ ปญฺจวิญฺญาณานํ วิย เอเตสมฺปิ สโมธานํ สิยาติ ปฏิชานาตีติ วทนฺติฯ ปญฺจวิญฺญาณผสฺสาทีนเมว ปน สโมธานํ สนฺธาย ปฏิชานาตีติ อธิปฺปาโยฯ

[486] อปริภุตฺเตปีติ อิมินา ‘‘ปฏิคฺคาหโก ปฏิคฺคเหตฺวา น ปริภุญฺชติ ฉฑฺเฑตี’’ติอาทิกํ ทสฺเสติฯ อปริภุตฺเต เทยฺยธมฺเม ปุญฺญภาวโต ปริโภคมยํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ อยํ วาโท หียติฯ ตสฺมิญฺจ หีเน สกวาทีวาโท พลวาฯ จาคเจตนาย เอว หิ ปุญฺญภาโว เอวํ สิทฺโธ โหตีติ อธิปฺปาโยฯ อปริภุตฺเตปิ เทยฺยธมฺเม ปุญฺญภาเว จาคเจตนาย เอว ปุญฺญภาโวติ อาห ‘‘สกวาทีวาโทว พลวา’’ติฯ

ปริโภคมยปุญฺญกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อิโตทินฺนกถาวณฺณนา

[488-491] เตเนว ยาเปนฺตีติ เตเนว จีวราทินา ยาเปนฺติ, เตเนว วา จีวราทิทาเนน ยาเปนฺติ, สยํกเตน กมฺมุนา วินาปีติ อธิปฺปาโยฯ อิมินา การเณนาติ ยทิ ยํ อิโต จีวราทิ ทินฺนํ, น เตน ยาเปยฺยุํ, กถํ อนุโมเทยฺยุํ…เป.… โสมนสฺสํ ปฏิลเภยฺยุนฺติ ลทฺธิํ ปติฏฺฐเปนฺตสฺสปีติ วุตฺตํ โหติฯ

อิโตทินฺนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ