1. วาทยุตฺติปริหานิกถาวณฺณนา

[239] ‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, ธมฺมา เสกฺขสฺส ภิกฺขุโน ปริหานาย สํวตฺตนฺตี’’ติ (อ. นิ. 2.185) อิทํ สุตฺตํ อรหโต ปริหานิลทฺธิยา น นิสฺสโย, อถ โข อนาคามิอาทีนํ ปริหานิลทฺธิยา, ตสฺมา อรหโตปิ ปริหานิํ อิจฺฉนฺตีติ เอตฺถ ปิ-สทฺเทน อนาคามิสฺสปิ สกทาคามิสฺสปีติ โยเชตพฺพํฯ

‘‘ตติยสฺมิมฺปิ มุทินฺทฺริยาว อธิปฺเปตาฯ เตสญฺหิ สพฺเพสมฺปิ ปริหานิ น โหตีติ ตสฺส ลทฺธี’’ติ ปุริมปาโฐ, มุทินฺทฺริเยสฺเวว ปน อธิปฺเปเตสุ ปริกฺเขโป น กาตพฺโพ สิยา, กโต จ, ตสฺมา ‘‘ตติยสฺมิมฺปิ ติกฺขินฺทฺริยาว อธิปฺเปตาฯ เตสญฺหิ สพฺเพสมฺปิ ปริหานิ น โหตีติ ตสฺส ลทฺธี’’ติ ปฐนฺติฯ

อโยนิโส อตฺถํ คเหตฺวาติ โสตาปนฺโนเยว นิยโตติ วุตฺโตติ โสเยว น ปริหายติ, น อิตเรติ อตฺถํ คเหตฺวาฯ ‘‘อุปริมคฺคตฺถายา’’ติ วุตฺตํ อตฺถํ อคฺคเหตฺวา นิยโตติ โสตาปตฺติผลา น ปริหายตีติ เอตมตฺถํ คณฺหีติ ปน วทนฺติฯ

วาทยุตฺติปริหานิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อริยปุคฺคลสํสนฺทนปริหานิวณฺณนา

[241] ยํ ปเนตฺถาติอาทิมฺหิ ทสฺสนมคฺคผเล ฐิตสฺส อนนฺตรํ อรหตฺตปฺปตฺติํ, ตโต ปริหายิตฺวา ตตฺถ จ ฐานํ อิจฺฉนฺโต ปุน วายาเมน ตทนนฺตรํ อรหตฺตปฺปตฺติํ น อิจฺฉตีติ วิจาเรตพฺพเมตํฯ

[262] อวสิปฺปตฺโต ฌานลาภีติ เสกฺโข วุตฺโตติ ทฏฺฐพฺโพฯ ปุถุชฺชโน ปน วสิปฺปตฺโต อวสิปฺปตฺโต จ สมยวิมุตฺตอสมยวิมุตฺตตนฺติยา อคฺคหิโต, ภชาปิยมาโน ปน สมาปตฺติวิกฺขมฺภิตานํ กิเลสานํ วเสน สมยวิมุตฺตภาวํ ภเชยฺยาติ วุตฺโตติฯ

อริยปุคฺคลสํสนฺทนปริหานิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ