7. จตุกฺกนยสํสนฺทนวณฺณนา

[46-52] เอกธมฺมโตปิ อญฺญตฺตํ อนิจฺฉนฺโต รูปาทิเอเกกธมฺมวเสน นานุยุญฺชิตพฺโพฯ สมุทายโต หิ อยํ อญฺญตฺตํ อนิจฺฉนฺโต เอกเทสโต อนญฺญตฺตํ ปฏิกฺขิปนฺโต น นิคฺคหารโห สิยาติ เอตํ วจโนกาสํ นิวตฺเตตุํ ‘‘อยญฺจ อนุโยโค’’ติอาทิมาหฯ สกลนฺติ สตฺตปญฺญาสวิโธ ธมฺมปฺปเภโท ปุคฺคโลติ วา ปรมตฺถสจฺจํ ปุคฺคโลติ วา เอวํ สกลํ สนฺธายาติ อตฺโถฯ เอวํ สกลํ ปรมตฺถํ จินฺเตตฺวา ตนฺติวเสน อนุโยคลกฺขณสฺส ฐปิตตฺตา สกลปรมตฺถโต จ อญฺญสฺส สจฺจิกฏฺฐสฺส อภาวา สจฺจิกฏฺเฐน ปุคฺคเลน ตโต อญฺเญน น ภวิตพฺพนฺติ ‘‘รูปํ ปุคฺคโล’’ติ อิมํ ปญฺหํ ปฏิกฺขิปนฺตสฺส นิคฺคหาโรปนํ ยุตฺตนฺติ อตฺโถฯ

สภาควินิพฺโภคโตติ รูปโต อญฺญสภาคตฺตาติ วุตฺตํ โหติฯ สพฺพธมฺมาติ รูปวชฺเช สพฺพธมฺเม วทติฯ ‘‘รูปสฺมิํ ปุคฺคโล’’ติ เอตฺถ นิสฺสยวินาเส วินาสาปตฺติภเยน ปฏิกฺขิปตีติ อธิปฺปาเยนาห ‘‘อุจฺเฉททิฏฺฐิภเยน เจวา’’ติฯ ตีสุ ปน สมยวิโรเธน ปฏิกฺเขโป อธิปฺเปโตฯ น หิ โส สกฺกายทิฏฺฐิํ อิจฺฉติ, อปิจ สสฺสตทิฏฺฐิภเยน ปฏิกฺขิปตีติ ยุตฺตํ วตฺตุํฯ สกฺกายทิฏฺฐีสุ หิ ปญฺเจว อุจฺเฉททิฏฺฐิโย, เสสาสสฺสตทิฏฺฐิโยติฯ อญฺญตฺร รูปาติ เอตฺถ จ รูปวา ปุคฺคโลติ อยมตฺโถ สงฺคหิโตติ เวทิตพฺโพฯ

จตุกฺกนยสํสนฺทนวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิฏฺฐิตา จ สํสนฺทนกถาวณฺณนาฯ

8. ลกฺขณยุตฺติวณฺณนา

[54] ปจฺจนีกานุโลเมติ อิทํ ยํ วกฺขติ ‘‘ฉลวเสน ปน วตฺตพฺพํ ‘อาชานาหิ ปฏิกมฺม’นฺติอาที’’ติ (กถา. อฏฺฐ. 54), เตน ปน น สเมติฯ ปจฺจนีกานุโลเม หิ ปจฺจนีเก ‘‘อาชานาหิ นิคฺคห’’นฺติ วตฺตพฺพํ, น ปน ‘‘ปฏิกมฺม’’นฺติฯ

ลกฺขณยุตฺติวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ