5. ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา

[191] ปฐมปญฺจเก อุทฺเทเสเนว ปุคฺคลวิภาโค วิญฺญายตีติ ยถา เตสุ ปฏิปชฺชิตพฺพํ , ตาย ปฏิปตฺติยา เต วิภชนฺโต ‘‘ตตฺร ยฺวาย’’นฺติอาทิมาหฯ อารมฺภสทฺโทติ อารมฺภกิริยาวาจโก สทฺโทติ อตฺโถฯ ผลุปฺปตฺติยา มคฺคกิจฺจํ นิฏฺฐิตํ โหตีติ ‘‘มคฺคกิจฺจวเสน ผลเมว วุตฺต’’นฺติ อาหฯ อายาจนสาธูติ น ปสํสนาทิสาธูติ อตฺโถฯ

[192] อาทิโต เธยฺยํ ฐเปตพฺพํ อาเธยฺยํ, ทสฺสนสวนปฏิวจนทานวเสน มุเขน วิย ปวตฺตํ คหณํ มุขนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ ตํ มุขํ อาเธยฺยํ, คหณตฺถํ ปกติมุขเมว วา อาเธยฺยํ ยสฺส โส อาเธยฺยมุโข, อวิจาเรตฺวา อาทิกถาย เอว ฐปิตคหโณติ วุตฺตํ โหติฯ

[194] รชคฺคสฺมินฺติ รชคฺคภาเวฯ

[199] ควา ขีรํ อคฺคมกฺขายตีติ น เอวํ สมฺพนฺโธ, อุปฺปตฺติโต ปน ปญฺจ โครเส ทสฺเสตฺวา เตสุ สปฺปิมณฺฑสฺส อคฺคภาวทสฺสนตฺถํ ‘‘ควา ขีร’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘คาวิโต ขีรํ นาม โหตี’’ติอาทิฯ

ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา

[202] ฉกฺเก เอกนฺตโต ปากฏา สมฺมาสมฺพุทฺธาทโย เต ยถาวุตฺตคุณา ปุคฺคลาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘สมฺมาสมฺพุทฺโธ เตน ทฏฺฐพฺโพ’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ เตนาติ สามํ สจฺจาภิสมโย ตตฺถ จ สพฺพญฺญุตปฺปตฺติพเลสุ จ วสิภาวปฺปตฺตีติ เอเตน สพฺเพน สมุทิเตนฯ ‘‘สพฺพญฺญุตญฺญาเณนา’’ติ ปน วุตฺเต สพฺพมิทํ สงฺคหิตํ โหติ สามํ สจฺจาภิสมเยน พเลสุ จ วสิภาวปฺปตฺติยา จ วินา สพฺพญฺญุตญฺญาณสฺส อภาวา, ตสฺมา อฏฺฐกถายํ ‘‘สพฺพญฺญุตญฺญาเณนา’’ติ เอตฺตกเมว วุตฺตํฯ ตตฺถ อนาจริยเกน อตฺตนา อุปฺปาทิเตนาติ วจเนน สพฺพญฺญุตญฺญาณสฺส สาจริยกตฺตํ ปรโต อุปฺปตฺติญฺจ ปฏิเสเธติ, น สาจริยกํ ปเรหิ อุปฺปาทิตญฺจ สพฺพญฺญุตญฺญาณํฯ น หิ ตํ ตาทิสํ นิวาเรตพฺพํ อตฺถีติฯ

ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ