เมนู

2. ปจฺจยปจฺจนียวณฺณนา

[42-44] เตวีสติมูลกนฺติ อิทญฺเจตฺถ ทุมูลกํเยว สนฺธาย วุตฺตนฺติ อิทํ ทุกมูลเก ปุจฺฉานํ มูลภูตา เตวีสติ ทุกา สมฺภวนฺตีติ ตสฺส ‘‘เตวีสติมูลก’’นฺติ นามํ กตฺวา ยาว ยตฺตโก ปเภโท อตฺถิ, ตาว ตตฺตกํ เตวีสติมูลกํ ยถานุโลเม วิตฺถาริตํฯ เอวํ ปจฺจนีเยปิ วิตฺถาเรตพฺพนฺติ ทุกมูลเกน ติกมูลกาทีสุ นยํ ทสฺเสตีติ อิมินา อธิปฺปาเยน วุตฺตํ สิยาฯ ยทิ ปน ยาว เตวีสติมํ มูลํ ยถา วิตฺถาริตนฺติ อยมตฺโถ อธิปฺเปโต, ‘‘ยาว เตวีสติมํ มูล’’นฺเตฺวว ปาเฐน ภวิตพฺพํ สิยาฯ น หิ ‘‘เตวีสติมูลก’’นฺติ เอตสฺส พฺยญฺชนสฺส เตวีสติมํ มูลกนฺติ อยมตฺโถ สมฺภวติฯ ยถา อนุโลเม ‘‘เอเกกปทสฺสา’’ติอาทินา ปน เอกมูลาทิสพฺพมูลกปริโยสานํ ตตฺถ นยทสฺสนวเสน ทสฺสิตํ เอเกกสฺส ปทสฺส วิตฺถารํ ทสฺเสตีติ สพฺพมูลกเมว เจตฺถ ‘‘เตวีสติมูลก’’นฺติ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ ตญฺหิ เตวีสติยา ปจฺจยานํ อวเสสสฺส ปจฺจยสฺส มูลภาวโต ‘‘เตวีสติมูลก’’นฺติ จ ตโต ปรํ มูลสฺส อญฺญสฺส อภาวโต ‘‘สพฺพมูลก’’นฺติ จ วุจฺจติฯ

ปจฺจยปจฺจนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อนุโลมปจฺจนียวณฺณนา

[45-48] อนุโลเม วุตฺเตสุ สพฺเพสุ เอกมูลกาทีสุ เอเกกํ ปทํ ปริหาเปตฺวาติ ตตฺถ เอกมูลเก จตุวีสติ ปจฺจยปทานิ อิธ เอกมูลเก เตวีสติ, เอโก ปน ปจฺจโย มูลภาเวน ฐิโต อปุพฺพตาภาวโต อคณนูปโคฯ ตตฺถ ทุมูลเก เตวีสติ ปจฺจยปทานิ คณนูปคานิ, อิธ ทุมูลเก ทฺวาวีสตีติ เอวํ ปริหาเปตฺวาติ อตฺโถฯ

อนุโลมโต ฐิตสฺส ปจฺจนียโต อลพฺภมานานํ สุทฺธิกปจฺจยานญฺจ อลพฺภมานตํ สนฺธาย ‘‘ลพฺภมานปทาน’’นฺติ วุตฺตํฯ น หิ อญฺญถา ปุจฺฉาวเสน โกจิ ปจฺจโย อลพฺภมาโน นาม อตฺถีติฯ วิสฺสชฺชนาวเสเนว วา ปวตฺตํ อนุโลมปจฺจนียเทสนํ สนฺธาย ‘‘ลพฺภมานปทาน’’นฺติ วุตฺตํฯ

อนุโลมปจฺจนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปุจฺฉาวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

1. กุสลตฺติกํ

1. ปฏิจฺจวารวณฺณนา

1. ปจฺจยานุโลมํ