20. วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
[20] สมฺปโยคาสงฺกาย อภาวโตติ เอเตน สมฺปโยคาสงฺกาวตฺถุภูโต อุปการกภาโว วิปฺปยุตฺตปจฺจยตาติ ทสฺเสติฯ
วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
21. อตฺถิปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
[21] กุสลาทิวเสน ปญฺจวิโธ อตฺถิปจฺจโย วุตฺโต, น นิพฺพานํฯ โย หิ อตฺถิภาวาภาเวน อนุปการโก อตฺถิภาวํ ลภิตฺวา อุปการโก โหติ, โส อตฺถิปจฺจโย โหติฯ นิพฺพานญฺจ นิพฺพานารมฺมณานํ น อตฺตโน อตฺถิภาวาภาเวน อนุปการกํ หุตฺวา อตฺถิภาวลาเภน อุปการกํ โหติฯ อุปฺปาทาทิยุตฺตานํ วา นตฺถิภาโวปการกตาวิรุทฺโธ อุปการกภาโว อตฺถิปจฺจยตาติ น นิพฺพานํ อตฺถิปจฺจโยฯ
สติ จ เยสํ ปจฺจยา โหนฺติ, เตหิ เอกโต ปุเรตรํ ปจฺฉา จ อุปฺปนฺนตฺเต สหชาตาทิปจฺจยตฺตาภาวโต อาห ‘‘อาหาโร อินฺทฺริยญฺจ สหชาตาทิเภทํ น ลภตี’’ติฯ ตทภาโว จ เอเตสํ ธมฺมสภาววเสน ทฏฺฐพฺโพฯ
อตฺถิปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
22-23-24. นตฺถิวิคตอวิคตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
[22-23] ปจฺจยลกฺขณเมว เหตฺถ นานนฺติ เอเตน นตฺถิวิคตปจฺจเยสุ อตฺถิอวิคตปจฺจเยสุ จ พฺยญฺชนมตฺเตเยว นานตฺตํ, น อตฺเถติ อิทํ โย ปจฺจโยติ อตฺโถ, ตสฺมิํ นานตฺตํ นตฺถิ, พฺยญฺชนสงฺคหิเต ปจฺจยลกฺขณมตฺเตเยว นานตฺตนฺติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ วิญฺญายติฯ
นตฺถิวิคตอวิคตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
ปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ