7. ฌานนฺตริกกถาวณฺณนา

[817-819] ฌานนฺตริกา นาม เอสาติ ปฐมชฺฌานาทีสุ อญฺญตรภาวาภาวโต น ฌานํ, อถ โข ทกฺขิณปุพฺพาทิทิสนฺตริกา วิย ฌานนฺตริกา นาม เอสาติฯ กตรา? โยยํ อวิตกฺกวิจารมตฺโต สมาธีติ โยเชตพฺพํฯ

ฌานนฺตริกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. จกฺขุนารูปํปสฺสตีติกถาวณฺณนา

[826-827] ปฏิชานนํ สนฺธายาติ ‘‘จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหตี’’ติอาทินา (ธ. ส. 1352) นเยน วุตฺตํ มโนวิญฺญาณปฏิชานนํ กิร สนฺธายาติ อธิปฺปาโย, ตสฺมา ‘‘เอวํ สนฺเต รูปํ มโนวิญฺญาณํ อาปชฺชตีติ มโนวิญฺญาณปฏิชานนํ ปน รูปทสฺสนํ กถํ โหตี’’ติ วิจาเรตพฺพํฯ

จกฺขุนารูปํปสฺสตีติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐารสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

19. เอกูนวีสติมวคฺโค

1. กิเลสปชหนกถาวณฺณนา

[828-831] อนุปฺปนฺนาเยว นุปฺปชฺชนฺตีติ ปหีนา นาม โหนฺติ, ตสฺมา นตฺถิ กิเลสปชหนาติ ปฏิกฺขิปติฯ เต ปน เนว อุปฺปชฺชิตฺวา วิคตา, นาปิ ภวิสฺสนฺติ, น จ อุปฺปนฺนาติ อตีเต กิเลเส ปชหตีติอาทิ น วตฺตพฺพนฺติ ทสฺเสติฯ

กิเลสปชหนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สุญฺญตกถาวณฺณนา

[832] อนตฺตลกฺขณํ ตาว เอกจฺจนฺติ อรูปกฺขนฺธานํ อนตฺตลกฺขณํ วทติฯ เอเกน ปริยาเยนาติ อนตฺตลกฺขณสฺส ชรามรณภาวปริยาเยนาติ วทนฺติฯ รูปกฺขนฺธาทีนญฺหิ มา ชีรตุ มา มรตูติ อลพฺภเนยฺโย อวสวตฺตนากาโร อนตฺตตา, สา อตฺถโต ชรามรณเมว, ตญฺจ ‘‘ชรามรณํ ทฺวีหิ ขนฺเธหิ สงฺคหิต’’นฺติ (ธาตุ. 71) วุตฺตตฺตา อรูปกฺขนฺธานํ ชรามรณํ สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนนฺติ อยเมเตสํ อธิปฺปาโยฯ

สุญฺญตกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สามญฺญผลกถาวณฺณนา

[835-836] ผลุปฺปตฺติ จาติ ปตฺติธมฺมํ วทติฯ

สามญฺญผลกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ตถตากถาวณฺณนา

[841-843] รูปาทิสภาวตาสงฺขาตาติ เอตฺถ รูปาทีนํ สภาวตาติ รูปาทิสภาวตาติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ภาวํ เหส ตถตาติ วทติ, น ภาวโยคนฺติฯ

ตถตากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. กุสลกถาวณฺณนา

[844-846] อนวชฺชภาวมตฺเตเนว นิพฺพานํ กุสลนฺติ ยํกิญฺจิ กุสลํ, สพฺพํ ตํ อนวชฺชภาวมตฺเตเนว, ตสฺมา นิพฺพานํ กุสลนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

กุสลกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ