11. ทกฺขิณาวิสุทฺธิกถาวณฺณนา

[800-801] ทกฺขิณาวิสุทฺธิกถายํ วิสุชฺเฌยฺยาติ เอตสฺส อตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘มหปฺผลา ภเวยฺยา’’ติ อาหฯ ทายกสฺเสว จิตฺตวิสุทฺธิ วิปากทายิกา โหตีติ ปฏิคฺคาหกนิรเปกฺขา ปฏิคฺคาหเกน ปจฺจยภูเตน วินา ทายเกเนว มหาวิปากเจตนตฺตํ อาปาทิกา, ปฏิคฺคาหกนิรเปกฺขา วิปากทายิกา โหตีติ อธิปฺปาโยฯ อญฺโญ อญฺญสฺส การโกติ ยทิ ทายกสฺส ทานเจตนา นาม ปฏิคฺคาหเกน กตา ภเวยฺย, ยุตฺตรูปํ สิยาติ กสฺมา วุตฺตํ, นนุ ลทฺธิกิตฺตเน ‘‘ทายเกน ทานํ ทินฺนํ, ปฏิคฺคาหเกน วิปาโก นิพฺพตฺติโตติ อญฺโญ อญฺญสฺส การโก ภเวยฺยา’’ติ วุตฺตนฺติ? สจฺจเมตํ, ปฏิคฺคาหเกน วิปากนิพฺพตฺตนมฺปิ ปน ทานเจตนานิพฺพตฺตเนน ยทิ ภเวยฺย, เอวํ สติ อญฺโญ อญฺญสฺส การโกติ ยุตฺตรูปํ สิยาติ อธิปฺปาโยฯ

ทกฺขิณาวิสุทฺธิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตรสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

18. อฏฺฐารสมวคฺโค

1. มนุสฺสโลกกถาวณฺณนา

[802-803] อโยนิโสติ ‘‘ตุสิตปุรํ สนฺธายา’’ติอาทิกํ คหณํ สนฺธายาหฯ

มนุสฺสโลกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ธมฺมเทสนากถาวณฺณนา

[804-806] ตสฺส จ เทสนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สยเมว จ อายสฺมตา อานนฺทตฺเถเรน เทสิโตติ วทติฯ

ธมฺมเทสนากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ฌานสงฺกนฺติกถาวณฺณนา

[813-816] ฌานสงฺกนฺติกถายํ อุปฺปฏิปาฏิยาติ ปฐมชฺฌานโต วุฏฺฐาย วิตกฺกวิจารา อาทีนวโต มนสิกาตพฺพา, ตโต ทุติยชฺฌาเนน ภวิตพฺพนฺติ เอวํ โย อุปจารานํ ฌานานญฺจ อนุกฺกโม, เตน วินาติ อตฺโถฯ

ฌานสงฺกนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ฌานนฺตริกกถาวณฺณนา

[817-819] ฌานนฺตริกา นาม เอสาติ ปฐมชฺฌานาทีสุ อญฺญตรภาวาภาวโต น ฌานํ, อถ โข ทกฺขิณปุพฺพาทิทิสนฺตริกา วิย ฌานนฺตริกา นาม เอสาติฯ กตรา? โยยํ อวิตกฺกวิจารมตฺโต สมาธีติ โยเชตพฺพํฯ

ฌานนฺตริกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. จกฺขุนารูปํปสฺสตีติกถาวณฺณนา

[826-827] ปฏิชานนํ สนฺธายาติ ‘‘จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหตี’’ติอาทินา (ธ. ส. 1352) นเยน วุตฺตํ มโนวิญฺญาณปฏิชานนํ กิร สนฺธายาติ อธิปฺปาโย, ตสฺมา ‘‘เอวํ สนฺเต รูปํ มโนวิญฺญาณํ อาปชฺชตีติ มโนวิญฺญาณปฏิชานนํ ปน รูปทสฺสนํ กถํ โหตี’’ติ วิจาเรตพฺพํฯ

จกฺขุนารูปํปสฺสตีติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐารสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

19. เอกูนวีสติมวคฺโค

1. กิเลสปชหนกถาวณฺณนา

[828-831] อนุปฺปนฺนาเยว นุปฺปชฺชนฺตีติ ปหีนา นาม โหนฺติ, ตสฺมา นตฺถิ กิเลสปชหนาติ ปฏิกฺขิปติฯ เต ปน เนว อุปฺปชฺชิตฺวา วิคตา, นาปิ ภวิสฺสนฺติ, น จ อุปฺปนฺนาติ อตีเต กิเลเส ปชหตีติอาทิ น วตฺตพฺพนฺติ ทสฺเสติฯ

กิเลสปชหนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ