9. รูปํรูปาวจรารูปาวจรนฺติกถาวณฺณนา

[768-770] รูปํรูปาวจรารูปาวจรนฺติกถายํ เหฏฺฐาติ จุทฺทสมวคฺเค อาคตปริยาปนฺนกถายํ (กถา. อฏฺฐ. 703-705)ฯ ‘‘สมาปตฺเตสิย’’นฺติอาทิ วุตฺตนยเมวฯ ยญฺเจตฺถ ‘‘อตฺถิ รูปํ อรูปาวจร’’นฺติ อรูปาวจรกมฺมสฺส กตตฺตา รูปํ วุตฺตํ, ตตฺถ จ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ อฏฺฐมวคฺเค อรูเปรูปกถายํ (กถา. อฏฺฐ. 524-526) วุตฺตนยเมวาติฯ

รูปํรูปาวจรารูปาวจรนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โสฬสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

17. สตฺตรสมวคฺโค

1. อตฺถิอรหโตปุญฺญูปจยกถาวณฺณนา

[776-779] จิตฺตํ อนาทิยิตฺวาติ ‘‘กิริยจิตฺเตน ทานาทิปวตฺติสพฺภาวโต’’ติ วุตฺตํ กิริยจิตฺตํ อพฺยากตํ อนาทิยิตฺวาติ อตฺโถฯ

อตฺถิอรหโตปุญฺญูปจยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. นตฺถิอรหโตอกาลมจฺจูติกถาวณฺณนา

[780] อโยนิโส คเหตฺวาติ อลทฺธวิปากวารานมฺปิ กมฺมานํ พฺยนฺตีภาวํ น วทามีติ อตฺถํ คเหตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ เกจิ ปน ‘‘กมฺมานํ วิปากํ อปฺปฏิสํวิทิตฺวา ปุคฺคลสฺส พฺยนฺตีภาวํ น วทามีติ เอวํ อโยนิโส อตฺถํ คเหตฺวา’’ติ วทนฺติฯ

[781] ตาว น กมตีติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปตีติ ตาว น กมติ, ตโต ปรํ กมตีติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปตีติ อธิปฺปาโยฯ เอตฺถ กิร ‘‘สติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ชีวิตา โวโรเปตี’’ติ วจนโต อตฺตโน ธมฺมตาย มรนฺตํ โกฏฺเฏนฺตสฺส วา สีสํ วา ฉินฺทนฺตสฺส นตฺถิ ปาณาติปาโตติ อาจริยา วทนฺติฯ ปาโณ ปาณสญฺญิตา วธกจิตฺตอุปกฺกมมรเณสุ วิชฺชมาเนสุปิ น เตน อุปกฺกเมน มโตติ นตฺถิ ปาณาติปาโตติ อธิปฺปาโยฯ เอวํ ปน มรนฺเตน เตน เอกจิตฺตวารมฺปิ ธมฺมตามรณโต โอรโต น มโตติ ทุพฺพิญฺเญยฺยเมตํฯ

นตฺถิอรหโตอกาลมจฺจูติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สพฺพมิทํกมฺมโตติกถาวณฺณนา

[784] พีชโต องฺกุรสฺเสวาติ ยถา องฺกุรสฺส อพีชโต นิพฺพตฺติ นตฺถิ, ตถา ปจฺจุปฺปนฺนปวตฺตสฺสปิ อกมฺมโต กมฺมวิปากโต นิพฺพตฺติ นตฺถิ, ตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปตีติ อธิปฺปาโยฯ เทยฺยธมฺมวเสน ทานผลํ ปุจฺฉตีติ เทยฺยธมฺมวเสน ยาย เจตนาย ตํ เทติ, ตสฺส ทานสฺส ผลํ ปุจฺฉติ, น เทยฺยธมฺมสฺสาติ วุตฺตํ โหติฯ

สพฺพมิทํกมฺมโตติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อินฺทฺริยพทฺธกถาวณฺณนา

[788] วินาปิ อนิจฺจตฺเตนาติ ‘‘ยาว ทุกฺขา นิรยา’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 3.250) วิย ทุกฺขารมฺมณตฺเตนปิ ทุกฺขํ วตฺตพฺพนฺติ อธิปฺปาโยฯ

อินฺทฺริยพทฺธกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นวตฺตพฺพํสงฺโฆทกฺขิณํวิโสเธตีติกถาวณฺณนา

[793-794] นวตฺตพฺพํสงฺโฆทกฺขิณํวิโสเธตีติกถายํ น จ ตานิ ทกฺขิณํ วิโสเธตุํ สกฺโกนฺตีติ ยถา ปุคฺคโล สีลปริโสธนาทีนิ กตฺวา นิโรธมฺปิ สมาปชฺชิตฺวา วิโสเธตุํ สกฺโกติ, น เอวํ มคฺคผลานีติ อธิปฺปาโย, อปฺปฏิคฺคหณโตติ วาฯ

นวตฺตพฺพํสงฺโฆทกฺขิณํวิโสเธตีติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ