11. กมฺมูปจยกถาวณฺณนา

[738-739] กมฺเมน สหชาโตติ ปญฺเหสุ ‘‘กมฺมูปจยํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาตี’’ติ กตฺถจิ ปาโฐ, ‘‘จิตฺตสมฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาตี’’ติ อญฺญตฺถฯ อุภยมฺปิ วิจาเรตพฺพํฯ

[741] ตสฺมาติ ติณฺณมฺปิ เอกกฺขเณ สพฺภาวโต ติณฺณํ ผสฺสานญฺจ สโมธานา จ เอกตฺตํ ปุจฺฉตีติ อธิปฺปาโย ทฏฺฐพฺโพฯ

กมฺมูปจยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปนฺนรสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตติโย ปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

16. โสฬสมวคฺโค

3. สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนา

[747-748] สุขานุปฺปทานกถายํ ยํ เอวรูปนฺติ ยํ เนวตฺตโน, น ปเรสํ, น ตสฺส, เอวรูปํ นาม อนุปฺปทินฺนํ ภวิตุํ น อรหติ อญฺญสฺส อสกฺกุเณยฺยตฺตาติ ลทฺธิมตฺเตน ปฏิชานาติ, น ยุตฺติยาติ อธิปฺปาโยฯ

สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา

[749-753] ตํจิตฺตตายาติ ตเทว อารมฺมณภูตํ จิตฺตํ เอตสฺสาติ ตํจิตฺโต, ตสฺส ภาโว ตํจิตฺตตา, ตาย ตํจิตฺตตายฯ ตํ วา อาลมฺพกํ อาลมฺพิตพฺพญฺจ จิตฺตํ ตํจิตฺตํ, ตสฺส ภาโว ตสฺเสว อาลมฺพกอาลมฺพิตพฺพตา ตํจิตฺตตา, ตาย โจเทตุนฺติ อตฺโถฯ

อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. รูปํรูปาวจรารูปาวจรนฺติกถาวณฺณนา

[768-770] รูปํรูปาวจรารูปาวจรนฺติกถายํ เหฏฺฐาติ จุทฺทสมวคฺเค อาคตปริยาปนฺนกถายํ (กถา. อฏฺฐ. 703-705)ฯ ‘‘สมาปตฺเตสิย’’นฺติอาทิ วุตฺตนยเมวฯ ยญฺเจตฺถ ‘‘อตฺถิ รูปํ อรูปาวจร’’นฺติ อรูปาวจรกมฺมสฺส กตตฺตา รูปํ วุตฺตํ, ตตฺถ จ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ อฏฺฐมวคฺเค อรูเปรูปกถายํ (กถา. อฏฺฐ. 524-526) วุตฺตนยเมวาติฯ

รูปํรูปาวจรารูปาวจรนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โสฬสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

17. สตฺตรสมวคฺโค

1. อตฺถิอรหโตปุญฺญูปจยกถาวณฺณนา

[776-779] จิตฺตํ อนาทิยิตฺวาติ ‘‘กิริยจิตฺเตน ทานาทิปวตฺติสพฺภาวโต’’ติ วุตฺตํ กิริยจิตฺตํ อพฺยากตํ อนาทิยิตฺวาติ อตฺโถฯ

อตฺถิอรหโตปุญฺญูปจยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. นตฺถิอรหโตอกาลมจฺจูติกถาวณฺณนา

[780] อโยนิโส คเหตฺวาติ อลทฺธวิปากวารานมฺปิ กมฺมานํ พฺยนฺตีภาวํ น วทามีติ อตฺถํ คเหตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ เกจิ ปน ‘‘กมฺมานํ วิปากํ อปฺปฏิสํวิทิตฺวา ปุคฺคลสฺส พฺยนฺตีภาวํ น วทามีติ เอวํ อโยนิโส อตฺถํ คเหตฺวา’’ติ วทนฺติฯ

[781] ตาว น กมตีติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปตีติ ตาว น กมติ, ตโต ปรํ กมตีติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปตีติ อธิปฺปาโยฯ เอตฺถ กิร ‘‘สติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ชีวิตา โวโรเปตี’’ติ วจนโต อตฺตโน ธมฺมตาย มรนฺตํ โกฏฺเฏนฺตสฺส วา สีสํ วา ฉินฺทนฺตสฺส นตฺถิ ปาณาติปาโตติ อาจริยา วทนฺติฯ ปาโณ ปาณสญฺญิตา วธกจิตฺตอุปกฺกมมรเณสุ วิชฺชมาเนสุปิ น เตน อุปกฺกเมน มโตติ นตฺถิ ปาณาติปาโตติ อธิปฺปาโยฯ เอวํ ปน มรนฺเตน เตน เอกจิตฺตวารมฺปิ ธมฺมตามรณโต โอรโต น มโตติ ทุพฺพิญฺเญยฺยเมตํฯ

นตฺถิอรหโตอกาลมจฺจูติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ