เมนู

ทุติยพลนิทฺเทสวณฺณนา

[810] โภเค ภุญฺชิตุํ น ชานาติ, วินาเสตีติ โยชนาฯ

ลหุปริวตฺติตาย ชีวิตสฺสาติ อธิปฺปาโยฯ

อทาสิ ปยุตฺตวาจาย อุปฺปนฺนนฺติ อธิปฺปาเยนฯ

สมฺมาปโยเคนาติ สมฺมาปฏิปตฺติยาฯ

ทุติยพลนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจมพลนิทฺเทสวณฺณนา

[813] ธาตุสภาโวติ ภูตาทิสงฺขาตธาตูนํ สภาโวฯ สภาควเสน ผลภูเตนฯ อชฺฌาสยธาตุปริจฺฉินฺทนโตติ อชฺฌาสยสภาวสฺส ‘‘หีนํ, ปณีต’’นฺติ วา ปริจฺฉิชฺช ชานนโต, วุฏฺฐินิมิตฺเตน วิย มโหเฆน อุปริเมฆวุฏฺฐิยาฯ

ปญฺจมพลนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฉฏฺฐพลนิทฺเทสวณฺณนา

สทฺทตฺโถ สมฺภวติ สมาสนฺเตเนว ตถา สทฺทสิทฺธิโตฯ เตสนฺติ ปโรปรานํ วิสทาวิสทานํ สทฺธาทิอินฺทฺริยานํฯ เอวญฺจ กตฺวาติ อาสยาทิโต อินฺทฺริยปโรปริยตฺตสฺส, อินฺทฺริยปโรปริยตฺตโต จ อธิมุตฺติเภทสฺส วิสิฏฺฐสภาวตฺตา เอวฯ

[815] ‘‘เก ปน เต อริยาวาสา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา เต สุตฺเตเนว ทสฺเสนฺโต ‘‘อิธ, ภิกฺขเว’’ติอาทิปาฬิํ อาหริตฺวา ‘‘เอวํ วุตฺตา’’ติ นิคเมตฺวา ปุน มคฺคาธิคเมเนว เตสํ อธิคมํ ทสฺเสนฺโต ‘‘เอเตสู’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ อิตเรติ ฉฬงฺคสมนฺนาคมเอการกฺขาสงฺขายปฏิเสวนาทโยฯ

[816] อารมฺมณสนฺตานานุสยเนสูติ อารมฺมณานุสยนํ, สนฺตานานุสยนนฺติ ทฺวีสุ อนุสยเนสุฯ

ยถา หิ มคฺเคน อสมุจฺฉินฺโน ราโค การณลาเภ อุปฺปชฺชนารโห ถามคตฏฺเฐน สนฺตาเน อนุเสตีติ วุจฺจติ, เอวํ อิฏฺฐารมฺมเณปีติ ตสฺส อารมฺมณานุสยนํ ทฏฺฐพฺพํฯ ตํ ปนสฺส อนุสยนํ อุปฺปตฺติยา ปากฏํ โหตีติ ทสฺเสตุํ อฏฺฐกถายํ ‘‘ยถา นามา’’ติอาทิ (วิภ. อฏฺฐ. 816) วุตฺตํฯ ‘‘อาจิณฺณสมาจิณฺณา’’ติ เอเตน อิฏฺฐารมฺมเณ ราคสฺส จิรปริภาวนํ วิภาเวติฯ ยสฺมา ปน เอวํ จิรปริภาวิตํ ปริเวเฐตฺวา วิย ฐิตํ โหติ, ตสฺมา ‘‘สมนฺตโต เวเฐตฺวา วิย ฐิตภาเวน อนุสยิตตํ ทสฺเสตี’’ติ วุตฺตํฯ ตถา หิ อุทเก นิมุคฺคสทิโส อุทาหโฏฯ ‘‘สพฺเพปิ เตภูมกา ธมฺมา กามนียฏฺเฐน กามา’’ติอาทิปาฬิวเสน ภวราคสฺสาปิ วตฺถุกามตา เวทิตพฺพาฯ ราควเสนาติ อารมฺมณรชฺชนวเสนฯ

[818] อินฺทฺริยวิเสโส วิเนยฺยานํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตํฯ

[819] ปหาตพฺเพน อุปทฺทุตนิโรธนตฺถํ ปหายกํ ปริเยสตีติ ปฐมํ ปหาตพฺพํ, ปจฺฉา ปหายกนฺติ อยํ ปหาตพฺพปชหนกฺกโม ปหานกฺกมปเทน วุตฺโตฯ ยสฺสาติ ปหาตพฺพสฺสฯ นฺติ ปหาตพฺพํฯ ปฐมํ วุจฺจตีติ ปหานวิจารณานํ ปฐมํ วุจฺจติฯ ตโต ปจฺฉา อปฺปหาตพฺพํ ยถา ตํ ทสฺสนตฺติกาทีสุฯ

[826] นฺติ ภวงฺคํฯ ตสฺสาติ โลกุตฺตรสฺสฯ ปาทกนฺติ อนฺติมภวิกสฺส ภวงฺคํ สนฺธายาหฯ

ฉฏฺฐพลนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตมพลนิทฺเทสวณฺณนา

[828] สมาปนฺโนมฺหีติ มญฺญตีติ อตฺโถฯ

สมาธิ วา ตสฺส อารมฺมณภูตํ กมฺมฏฺฐานํ วา จิตฺตมญฺชูสาติ โยชนาฯ ฐเปตุนฺติ ยถาปริจฺฉินฺนํ กาลํ สมาปตฺติจิตฺตํ ปวตฺเตตุํฯ