นปฺปฏิสิทฺโธ อิจฺฉิโตวาติ อตฺโถฯ ยทิ เอวํ กสฺมา น วุตฺโตติ อาห ‘‘วิปากสฺส ปนา’’ติอาทิฯ เตสนฺติ กุสลากุสลานํ, วิปากกิริยธมฺมานญฺจฯ อตฺถธมฺมตาติ วุตฺตนเยน ลพฺภมาโนปิ ยถากฺกมํ อตฺถภาโว, ธมฺมภาโว จ น วุตฺโตฯ ปจฺจยภาวํ สตฺติวิเสสํ สนิปฺผาเทตพฺพตนฺติ ปทตฺตเยนาปิ วิปากธมฺมตเมวาหฯ สา หิ วิปากานํ เหตุภาวโต ปจฺจยภาโว, ตทุปฺปาทนสมตฺถตาย สตฺติวิเสโส, เตหิ สคพฺภา วิย โหตีติ ‘‘สนิปฺผาเทตพฺพตา’’ติ จ วุจฺจติฯ ตํ ปสฺสนฺตี นิปฺผาทกวิเสสาปิ นิปฺผาเทตพฺพาเปกฺขา โหติ ธมฺมปฏิสมฺภิทาฯ ตํสมฺพนฺเธนาติ นิปฺผาเทตพฺพสมฺพนฺเธนฯ ธมฺมปฏิสมฺภิทํ วทนฺเตน อตฺถปฏิสมฺภิทาปิ วุตฺตาฯ

สภาวธมฺเม ปญฺญตฺติ สภาวปญฺญตฺตีติ อาห ‘‘น สตฺตาทิปญฺญตฺติยา’’ติฯ สภาเวน, นิรุตฺติเยว วา สภาวปญฺญตฺตีติ วุตฺตาติ อาห ‘‘อวิปรีตปญฺญตฺติยา วา’’ติฯ

[746] โวหารภูมิํ, อธิคมภูมิญฺจ เอกชฺฌํ กตฺวา อาห ‘‘กามาวจรา, โลกุตฺตรา จ ภูมิ ภูมี’’ติฯ จิตฺตุปฺปาทา วา ปวตฺติฏฺฐานภาวโต ภูมิฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา

[747] สพฺพญาณารมฺมณตายาติ ปฏิสมฺภิทาปฏิสมฺภิทาญาณารมฺมณตายฯ ‘‘สุตฺตนฺตภาชนีเย ปน…เป.… สิยา’’ติ อิทํ อภิธมฺมภาชนีเยน วิรุชฺฌติ, ตสฺส วา สาวเสสเทสนตา อาปชฺชตีติ โจทนํ มนสิ กตฺวา อาห ‘‘อภิธมฺมภาชนีเย’’ติอาทิฯ นิรวเสสกถนนฺติ อเสเสตฺวา กถนํฯ เตน จิตฺตุปฺปาทสงฺคหิเต อตฺเถ อเสเสตฺวา เทสนา อิธ อภิธมฺมภาชนียสฺส ภาโร, น สพฺพเญยฺยธมฺเมติ ทสฺเสติฯ ยถาทสฺสิตวิสยวจนวเสนาติ ทสฺสิตปฺปการวิสยสฺส กถนวเสน, ธมฺมตฺถวเสน ทสฺสิเต ตํตํจิตฺตุปฺปาเท ตตฺถ ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเปน ญาณสฺส กถนวเสนาติ อตฺโถฯ อญฺญารมฺมณตํ น ปฏิเสเธติ อตปฺปรภาวโตติ อธิปฺปาโยฯ น นิรวเสเสน กถนํ อจิตฺตุปฺปาทปริยาปนฺนสฺส วิสยสฺส อกถิตตฺตาฯ