เตน วุตฺตํ ‘‘อริยํ โว, ภิกฺขเว, สมฺมาทิฏฺฐิํ เทเสสฺสามิ สอุปนิสํ สปริกฺขาร’’นฺติอาทิ (สํ. นิ. 5.28)ฯ ปุพฺพสุทฺธิยา สิชฺฌนฺติฯ ตถา หิ วุตฺตํ ‘‘ปุพฺเพว โข ปนสฺส กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อาชีโว สุปริสุทฺโธ โหตี’’ติ (ม. นิ. 3.431), ตสฺมา สมฺมาวาจาทิมุขา ภาวนา นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘น มคฺคสฺส อุปจาเรนา’’ติฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มคฺคงฺควิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ฌานวิภงฺโค

1. สุตฺตนฺตภาชนียํ

มาติกาวณฺณนา

[508] ปาติโมกฺขสํวราทีติ อาทิ-สทฺเทน อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตา, โภชเน มตฺตญฺญุตา, สติสมฺปชญฺญํ, ชาคริยานุโยโคติ เอวมาทิเก สงฺคณฺหาติฯ อสุภานุสฺสติโยติ อสุภฌานานิ, อนุสฺสติฌานานิ จฯ สติ สมณภาวกรปุพฺพภาคกรณียสมฺปตฺติยํ สมณภาโวปิ สิทฺโธเยว โหตีติ อาห ‘‘สุญฺญา…เป.… ทสฺเสตี’’ติฯ การเณ หิ สิทฺเธ ผลมฺปิ สิทฺธเมว โหตีติฯ สิกฺขาปทานํ สรูปํ, สิกฺขิตพฺพาการํ, สงฺเขปโต วิภาคญฺจ ทสฺเสตุํ ‘‘สิกฺขาปเทสู’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ นามกายาทิวเสนาติ นามกายปทกายพฺยญฺชนกายวเสน วุตฺเตสุฯ อิมินา สิกฺขาปทานํ สิกฺขาย อธิคมูปายภูตปญฺญตฺติสภาวตํ ทสฺเสติฯ เตสุ สิกฺขิตพฺพากาโร สตฺถุอาณานติกฺกโมเยวาติ อาห ‘‘วจ…เป.… ตพฺเพสู’’ติฯ สิกฺขาโกฏฺฐาเสสูติ วุตฺตปฺปเภเทสุ อธิสีลสิกฺขาภาเคสุฯ เตสุ สมาทานเมว สิกฺขิตพฺพากาโรติ วุตฺตํ ‘‘ปริปูรณวเสน สิกฺขิตพฺเพสู’’ติฯ สิกฺขาปเทกเทสภูตาติ สิกฺขาปทสมุทายสฺส อวยวภูตาฯ ภิกฺขุสิกฺขา หิ อิธาธิปฺเปตา ‘‘อิธ ภิกฺขู’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ตถา หิ วกฺขติ ‘‘เสสสิกฺขา ปน อตฺถุทฺธารวเสน สิกฺขาสทฺทสฺส อตฺถทสฺสนตฺถํ วุตฺตา’’ติ (วิภ. อฏฺฐ. 516)ฯ

มาติกาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ