เมนู

อธิปติธมฺมานญฺหิ ปุพฺพาภิสงฺขาเร สติ อธิปติภาเวน ปวตฺติ, น อญฺญถาติ สหภาเวปิ ตทภาวํ สนฺธาย วิเสสนํ น กตฺตพฺพํ สิยาติ สกฺกา วตฺตุํฯ อญฺญมญฺญาธิปติกรณภาเวติ อญฺญมญฺญํ อธิปติํ กตฺวา ปวตฺติยํฯ วีมํสาธิปติกตฺตวจนนฺติ วีมํสาธิปติกภาวสฺส วจนํฯ น วตฺตพฺพํ สิยา สพฺเพสมฺปิ อธิปตีนํ สาธิปติกตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ สหภาโว ปฏิกฺขิตฺโต เอว สาธิปติภาวสฺส อเนกํสิกตาวจนโตฯ

ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิทฺธิปาทวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. โพชฺฌงฺควิภงฺโค

1. สุตฺตนฺตภาชนียํ

ปฐมนยวณฺณนา

[466] ปติฏฺฐานํ อิธ สํสาเร อวฏฺฐานํ, ตสฺส มูลํ กิเลสาติ อาห ‘‘กิเลสวเสน ปติฏฺฐาน’’นฺติฯ ปติฏฺฐานาย ปน พฺยาปาราปตฺติ กมฺมนฺติ วุตฺตํ ‘‘อภิสงฺขารวเสน อายูหนา’’ติฯ ยสฺมา กิเลเสสุ ตณฺหาทิฏฺฐิโย ตณฺหาทิฏฺฐิจริตานํ วิเสสโต สํสารนายิกา, กิเลสสหิตเมว จ กมฺมํ ปติฏฺฐานาย โหติ, น เกวลํ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘ตณฺหาทิฏฺฐีหิ…เป.… อายูหนา’’ติฯ ตถา ตณฺหาย ภวสฺสาทภาวโต, ทิฏฺฐิยา วิภวาภินนฺทนภูตาย วิภวาภิสงฺขรณภาวโต ‘‘ตณฺหาวเสน ปติฏฺฐานํ, ทิฏฺฐิวเสน อายูหนา’’ติ วุตฺตํฯ ทิฏฺฐีสุปิ อนฺโตมุขปฺปวตฺตาย ภวทิฏฺฐิยา วิเสสโต สํสาเร อวฏฺฐานํ, ยโต โอลียนาติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘สสฺสตทิฏฺฐิยา ปติฏฺฐาน’’นฺติฯ พหิมุขปฺปวตฺตาปิ วิภวทิฏฺฐิ ภวาภิสงฺขรณํ นาติวตฺตตีติ วุตฺตํ ‘‘อุจฺเฉททิฏฺฐิยา อายูหนา’’ติฯ ลยาปตฺติ ยถารทฺธสฺส อารมฺภสฺส อนิฏฺฐานํ อนฺโตสงฺโกจภาวโตติ อาห ‘‘ลีนวเสน ปติฏฺฐาน’’นฺติฯ อุทฺธตาปตฺติ อนุปายภูตา พฺยาปาราปตฺติ อสงฺโกจภาวโตติ วุตฺตํ ‘‘อุทฺธจฺจวเสน อายูหนา’’ติฯ ตถา โกสชฺชปกฺขิกตฺตา จ กามสุขานุโยคสฺส อุทฺธจฺจปกฺขิกตฺตา จ อตฺตกิลมถานุโยคสฺส ตทุภยวเสน ปติฏฺฐานายูหนา วุตฺตา, อิตรํ วุตฺตนยานุสาเรน เวทิตพฺพํฯ อิธาติ อิมิสฺสา สมฺโมหวิโนทนิยาอวุตฺตานนฺติ ‘‘กิเลสวเสน ปติฏฺฐาน’’นฺติอาทีนํ วเสน เวทิตพฺพา ปติฏฺฐานายูหนาติ โยชนาฯ

สมปฺปวตฺเต ธมฺเมติ ลีนุทฺธจฺจวิรเหน สมปฺปวตฺเต สมฺปยุตฺตธมฺเมฯ ปฏิสญฺจิกฺขตีติ ปติรูปํ สงฺกเลติ คเณติ ตุเลติฯ เตนาห ‘‘อุปปตฺติโต อิกฺขตี’’ติฯ ตทากาโรติ ปฏิสงฺขานากาโร อุปปตฺติโต อิกฺขนากาโรฯ เอวญฺจ กตฺวาติ ปฏิสงฺขานสภาวตฺตา เอว อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคสฺสฯ ปจฺฉิมปจฺฉิมการณภาโวติ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส การณภาโวฯ ปุริมํ ปุริมญฺหิ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส วิเสสปจฺจโยติฯ