สตฺตมพลนิทฺเทสวณฺณนา

[828] นิทฺทายิตฺวาติ กมฺมฏฺฐานํ มนสิ กโรนฺโต นิทฺทํ โอกฺกมิตฺวา ปฏิพุทฺโธ สมาปตฺติํ สมาปนฺโนมฺหีติ อตฺโถฯ นีวรณาทีหิ วิสุทฺธจิตฺตสนฺตติ เอว จิตฺตมญฺชูสา, สมาธิ วา, กมฺมฏฺฐานํ วาฯ จิตฺตํ ฐเปตุนฺติ สมาปตฺติจิตฺตํ ฐเปตุํฯ สญฺญาเวทยิตานํ อปคโม เอว อปคมวิโมกฺโขฯ

สญฺญามนสิการานํ กามาทิทุติยชฺฌานาทิปกฺขนฺทนานิ ‘‘หานภาคิยวิเสสภาคิยธมฺมา’’ติ ทสฺสิตานิ, เตหิ ปน ฌานานํ ตํสภาวตา ธมฺม-สทฺเทน วุตฺตาฯ ปคุณภาวโวทานํ ปคุณโวทานํฯ ตเทว ปฐมชฺฌานาทีหิ วุฏฺฐหิตฺวา ทุติยชฺฌานาทิอธิคมสฺส ปจฺจยตฺตา ‘‘วุฏฺฐานํ นามา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘โวทานมฺปิ วุฏฺฐานํ, ตมฺหา ตมฺหา สมาธิมฺหา วุฏฺฐานมฺปิ วุฏฺฐาน’’นฺติ อิมาย วุฏฺฐานปาฬิยา อสงฺคหิตตฺตา นิโรธสมาปตฺติยา วุฏฺฐานํ ‘‘ปาฬิมุตฺตกวุฏฺฐานํ นามา’’ติ วุตฺตํฯ เย ปน ‘‘นิโรธโต ผลสมาปตฺติยา วุฏฺฐาน’’นฺติ ปาฬิ นตฺถีติ วเทยฺยุํ, เต ‘‘นิโรธา วุฏฺฐหนฺตสฺส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ (ปฏฺฐา. 1.1.417) อิมาย ปาฬิยา ปฏิเสเธตพฺพาฯ

สตฺตมพลนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ