‘‘ปจฺจรี’’ติปิ อุฬุมฺปสฺส นามํ, เตน เอตฺถ กตา ‘‘มหาปจฺจรี’’ติ วุจฺจติฯ อุทเก มรณํ ถเล มรณญฺจ เอกเมวาติ กสฺมา วุตฺตํ, นนุ สกฺเกน ‘‘สมุทฺทารกฺขํ กริสฺสามี’’ติ วุตฺตนฺติ? สจฺจํ วุตฺตํ, ชีวิตสฺส ลหุปริวตฺติตํ ปกาเสนฺเตหิ เถเรหิ เอวํ วุตฺตํ, ลหุปริวตฺติตาย ชีวิตเหตุ น คมิสฺสามาติ อธิปฺปาโยฯ อถ วา อุทเกติ นาคทีปํ สนฺธาย วุตฺตํ, ถเลติ ชมฺพุทีปํฯ

เถโร น เทตีติ กถมหํ เอเตน ญาโต, เกนจิ กิญฺจิ อาจิกฺขิตํ สิยาติ สญฺญาย น อทาสิฯ เตเนว ‘‘มยมฺปิ น ชานามา’’ติ วุตฺตํฯ อปรสฺสาติ อปรสฺส ภิกฺขุโน ปตฺตํ อาทาย…เป.… เถรสฺส หตฺเถ ฐเปสีติ โยชนาฯ อนายตเนติ นิกฺการเณ, อยุตฺเต วา นสฺสนฏฺฐาเนฯ ตุวํ อตฺตานํ รกฺเขยฺยาสิ, มยํ ปน มหลฺลกตฺตา กิํ รกฺขิตฺวา กริสฺสาม, มหลฺลกตฺตา เอว จ รกฺขิตุํ น สกฺขิสฺสามาติ อธิปฺปาโยฯ อนาคามิตฺตา วา เถโร อตฺตนา วตฺตพฺพํ ชานิตฺวา โอวทติฯ

สมฺมาปโยคสฺส คตมคฺโคติ สมฺมาปโยเคน นิปฺผาทิตตฺตา ตสฺส สญฺชานนการณนฺติ อตฺโถฯ

ภูตมตฺถํ กตฺวา อภูโตปมํ กถยิสฺสตีติ อธิปฺปาโยฯ มนุสฺสาติ ภณฺฑาคาริกาทินิยุตฺตา มนุสฺสา มหนฺตตฺตา สมฺปฏิจฺฉิตุํ นาสกฺขิํสุฯ

ทุติยพลนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตติยพลนิทฺเทสวณฺณนา

[811] อญฺจิตาติ คตาฯ เปจฺจาติ ปุน, มริตฺวาติ วา อตฺโถฯ อุสฺสนฺนตฺตาติ วิตกฺกพหุลตาย อุสฺสนฺนตฺตาติ วทนฺติ, สูรตาทีหิ วา อุสฺสนฺนตฺตาฯ ทิพฺพนฺตีติ กีฬนฺติฯ

สญฺชีวกาฬสุตฺตสงฺฆาตโรรุวมหาโรรุวตาปนมหาตาปนอวีจิโย อฏฺฐ มหานิรยาฯ เอเกกสฺส จตฺตาริ ทฺวารานิ, เอเกกสฺมิํ ทฺวาเร จตฺตาโร จตฺตาโร คูถนิรยาทโยติ เอวํ โสฬส อุสฺสทนิรเย วณฺณยนฺติฯ