ปฐมนยวณฺณนา

[466] ปติฏฺฐานายูหนา โอฆตรณสุตฺตวณฺณนายํ (สํ. นิ. อฏฺฐ. 1.1.1) –

‘‘กิเลสวเสน ปติฏฺฐานํ, อภิสงฺขารวเสน อายูหนาฯ ตถา ตณฺหาทิฏฺฐีหิ ปติฏฺฐานํ, อวเสสกิเลสาภิสงฺขาเรหิ อายูหนาฯ ตณฺหาวเสน ปติฏฺฐานํ, ทิฏฺฐิวเสน อายูหนาฯ สสฺสตทิฏฺฐิยา ปติฏฺฐานํ, อุจฺเฉททิฏฺฐิยา อายูหนาฯ ลีนวเสน ปติฏฺฐานํ, อุทฺธจฺจวเสน อายูหนาฯ กามสุขานุโยควเสน ปติฏฺฐานํ, อตฺตกิลมถานุโยควเสน อายูหนาฯ สพฺพากุสลาภิสงฺขารวเสน ปติฏฺฐานํ, สพฺพโลกิยกุสลาภิสงฺขารวเสน อายูหนา’’ติ –

วุตฺเตสุ ปกาเรสุ อิธ อวุตฺตานํ วเสน เวทิตพฺพาฯ

สมฺมปฺปวตฺเต ธมฺเม ปฏิสญฺจิกฺขติ, อุปปตฺติโต อิกฺขติ, ตทากาโร หุตฺวา ปวตฺตตีติ ปฏิสงฺขานลกฺขโณ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโคฯ เอวญฺจ กตฺวา ‘‘ปฏิสงฺขา สนฺติฏฺฐนา คหเณ มชฺฌตฺตตา’’ติ อุเปกฺขากิจฺจาธิมตฺตตาย สงฺขารุเปกฺขา วุตฺตาฯ อนุกฺกมนิกฺเขเป ปโยชนํ ปุริมสฺส ปุริมสฺส ปจฺฉิมปจฺฉิมการณภาโวฯ

[467] พลวตี เอว สติ สติสมฺโพชฺฌงฺโคติ กตฺวา พลวภาวทีปนตฺถํ ปญฺญา คหิตา, น ยสฺส กสฺสจิ สมฺปธารณสติ, กุสลุปฺปตฺติการณสฺส ปน สรณํ สตีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘วตฺตํ วา’’ติอาทิมาหฯ วตฺตสีเส ฐตฺวาติ ‘‘อโห วต เม ธมฺมํ สุเณยฺยุํ, สุตฺวา จ ธมฺมํ ปสีเทยฺยุํ, ปสนฺนา จ เม ปสนฺนาการํ กเรยฺยุ’’นฺติ เอวํจิตฺโต อหุตฺวา ‘‘สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม…เป.… วิญฺญูหิ, อโห วต เม ธมฺมํ สุเณยฺยุํ, สุตฺวา จ ธมฺมํ อาชาเนยฺยุํ, อาชานิตฺวา จ ปน ตถตฺถาย ปฏิปชฺเชยฺยุ’’นฺติ ธมฺมสุธมฺมตํ ปฏิจฺจ การุญฺญํ อนุทฺทยํ อนุกมฺปํ อุปาทาย มหากสฺสปตฺเถเรน วิย ภาสิตนฺติ อตฺโถฯ