[1301] วิจิกิจฺฉาสหคโต โมหรโณ ปหาเนกฏฺเฐน ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺเตน ราครเณน สรโณ, อุทฺธจฺจสหคโต รูปราคอรูปราคสงฺขาเตนฯ อรณวิภงฺคสุตฺเต (ม. นิ. 3.333) ปน ‘‘โย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยโค หีโน คมฺโม โปถุชฺชนิโก อนริโย อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม สอุปฆาโต สอุปายาโส สปริฬาโห มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณ’’ติอาทิวจนโต ผลภูตทุกฺขอุปฆาตอุปายาสปริฬาหสภาวภูโต มิจฺฉาปฏิปทาภาโวว ‘‘สรโณ’’ติ วิญฺญายตีติ เตหิ สพฺพากุสลานํ สรณตา สิทฺธา โหตีติฯ

สุตฺตนฺติกทุกนิกฺเขปกถาวณฺณนา

[1303] วิเวจิตตฺตาติ วิสุํ กตตฺตา ปกาสิตตฺตาฯ อเสเสตฺวา เขเปตีติ วชิรํ อตฺตนา ปติตฏฺฐานํ อเสเสตฺวา เขเปติ ปุน อปากติกตาอาปาทเนนฯ

[1311] ตปฺปตีติ วิปฺปฏิสารี โหติ, อนุโสจติ วาฯ

[1313] อหนฺติ อิติ-สทฺทปเรน อหํ-สทฺเทน เหตุภูเตน โย อตฺโถ วิญฺญายติ, โส สํกถียติ, อุทีรียตีติ อตฺโถฯ อญฺญถา หิ วุจฺจมานสฺส วจเนน ปกาสิยมานสฺส ปทตฺถสฺส สงฺขาทิภาเว สพฺเพสํ กุสลาทิธมฺมานํ อธิวจนาทิตา สิยาติฯ ภาโวติ สตฺตเววจนนฺติ ภณนฺติ, ธาตุยา วา เอตํ อธิวจนํฯ ทตฺโตติ เอตฺตาวตา สตฺตปญฺญตฺติํ ทสฺเสตฺวา อญฺญมฺปิ อุปาทาปญฺญตฺติํ ทสฺเสตุํ ‘‘มญฺโจ’’ติอาทิมาหฯ อหนฺติ จ ปวตฺตํ อธิวจนํ วทนฺเตน สุณนฺเตน จ ปุพฺเพ คหิตสญฺเญน อตฺถปฺปกาสนภาเวน วิญฺญายติฯ น หิ ตสฺมิํ อวิญฺญาเต ตทตฺถวิชานนํ อตฺถีติ วิเสเสน อธิวจนํ ‘‘ญายตีติ สมญฺญา’’ติ วุตฺตํฯ เอตสฺสตฺถสฺส อหนฺติ อิทํ อธิวจนนฺติ เอวํ วา สญฺญาคหณวเสน ญายติ สมญฺญายติ ปากฏา โหตีติ สมญฺญาฯ ปญฺญาปียตีติ อหนฺติ อิทํ เอตสฺส อธิวจนนฺติ เอวํ ฐปียตีติ อตฺโถฯ โวหรียตีติ วุจฺจติฯ อุทฺเธยฺยนฺติ อุทฺธริตพฺพํฯ อปิ นามสหสฺสโตติ อเนเกหิปิ นามสหสฺเสหีติ อตฺโถฯ สยเมว อุปปตนสีลํ นามํ ‘‘โอปปาติกนาม’’นฺติ วุจฺจติฯ