นนุ เอวํ รูปายตนสฺสปิ โสตวิญฺญาณาทีหิ วิญฺเญยฺยตา อาปชฺชตีติ? นาปชฺชติ รูปํ สพฺพํ สมฺปิณฺเฑตฺวา เอกนฺตลกฺขณทสฺสนวเสน เอกีภาเวน คเหตฺวา อรูปโต วิธุรสฺส ฉหิ วิญฺญาเณหิ วิญฺเญยฺยสภาวสฺส ทสฺสนโตฯ ปจฺจุปฺปนฺนรูปเมว ฉหิ วิญฺญาเณหิ วิญฺเญยฺยนฺติ เอตสฺมิํ ปน นิยเม ‘‘สพฺพํ รูป’’นฺติ เอตฺถายํ วิญฺเญยฺยภาวนิยโม น วุตฺโต, อถ โข ปจฺจุปฺปนฺนนฺติ สพฺพรูปสฺส เอกนฺตลกฺขณนิยโม ทสฺสิโต น สิยาฯ ปาฬิยญฺจ วิญฺเญยฺยเมวาติ เอว-กาโร วุตฺโต, น อุปฺปนฺนเมวาติฯ ตสฺมา อุปฺปนฺนสฺเสว มโนวิญฺเญยฺยนิยมาปตฺติ นตฺถีติ กิํ โสตปติตตฺเตน, ตสฺมา วุตฺตนเยนตฺโถ โยเชตพฺโพฯ

กถํวิธนฺติ คุเณหิ กถํ สณฺฐิตํฯ ญาณเมว ญาณวตฺถุฯ สมานชาติกานํ สงฺคโห, สมานชาติยา วา สงฺคโห สชาติสงฺคโหฯ สญฺชายนฺติ เอตฺถาติ สญฺชาติ, สญฺชาติยา สงฺคโห สญฺชาติสงฺคโห, สญฺชาติเทเสน สงฺคโหติ อตฺโถฯ อญฺญมญฺโญปการวเสน อวิปฺปโยเคน จ สมาธิเทเส ชาตา สมฺมาสติอาทโย สมาธิกฺขนฺเธ สงฺคหิตาฯ ยตฺถ จ สติอาทิสหายวโต สมาธิสฺส อตฺตโน กิจฺจกรณํ, โส จิตฺตุปฺปาโท สมาธิเทโสฯ สมฺมาสงฺกปฺปสฺส จ อปฺปนาภาวโต ปฏิเวธสทิสํ กิจฺจนฺติ สมาเนน ปฏิเวธกิจฺเจน ทิฏฺฐิสงฺกปฺปา ปญฺญกฺขนฺเธ สงฺคหิตาฯ

รูปวิภตฺติเอกกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทุกนิทฺเทโส