อนุปปริกฺขา โมโหฯ โมหวเสน หิ ทิฏฺฐิวเสน วา อวตฺถุสฺมิํ สานุนโย อธิโมกฺโข อุปฺปชฺชตีติฯ อสติยจิตฺเตติ อหิริกาทีหิ อารกฺขรหิตจิตฺเตฯ สติรหิตตฺตา สติปฏิปกฺขตฺตา จาติ เอเตน สติรหิตา สติปฏิปกฺขา จ อกุสลา ขนฺธา เอว มิจฺฉาสตีติ ทสฺเสติฯ เต ปน อุปนาหาทิปฺปวตฺติยํ จิรกตาทิสลฺลกฺขเณ ปฏุสญฺญาสมฺปยุตฺตา ทฏฺฐพฺพาฯ สทรถาทิภาโว อวิเสเสน กิเลสสมฺปโยคโต วุตฺโต ลหุตาทิเอกนฺตปฏิปกฺขานํ ถินมิทฺธาทีนํ เกสญฺจิ อิธ อภาวาฯ อวูปสโมติ อสนฺนิสินฺนสพฺภาวมาหฯ อนวฏฺฐานรสนฺติ จลนกิจฺจํฯ เจตโส อวูปสเมติ นิปฺผาเทตพฺเพ ปโยชเน ภุมฺมํ, อวูปสมปจฺจยภูตํ อารมฺมณํ วา ‘‘อวูปสโม’’ติ วุตฺตํฯ

ธมฺมุทฺเทสวารกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิทฺเทสวารกถาวณฺณนา

[377] สหชาตธมฺเมสุ อกมฺปนํ น โกสชฺเชสุ อกมฺปนํ วิย ตปฺปฏิปกฺขภาวโต ทฏฺฐพฺพํ, ตํตํปาปกิริยาย อุสฺสหนวเสน ปน ถิรตา ตตฺถ อกมฺปนํฯ

[381] ทิฏฺฐิยา วิรูปํ ผนฺทิตนฺติ ตถา ตถา สสฺสตาทิวเสน ปวตฺตา ทิฏฺฐิ เอว วุจฺจติฯ ตรนฺตีติ ติตฺเถ วิย ปิลวนฺติฯ วิปริเยสโตติ วตฺถุสฺส วิปรีตโตฯ

[390] สภาวปฏิจฺฉาทนวเสน ปกติอตฺตาทิอสนฺตคหณสฺส อนิจฺจาทีนํ นิจฺจาทิวิสมคหณสฺส จ สญฺญาทิวิปริเยสสฺส นิสฺสยตฺตา ‘‘อสนฺตํ อสมญฺจ พุชฺฌตี’’ติ วุตฺตํฯ

ทุติยจิตฺตวณฺณนา

[399] กิญฺจาปิ…เป.… ปรามสนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ ปุริมจิตฺเตน อวิเสสํ ทสฺเสติฯ อนุสฺสาหนาวสีทนภาเวน สํหตภาโว ถินํฯ