เยปิ วา กตฺถจิ จตฺตาโรปิ มคฺเค สมานปฏิปเท ทิสฺวา สภาวโต อจลนเมว คณฺเหยฺยุํ, เตสํ ตํคหณนิวารณตฺถํ ‘‘จลตี’’ติ วุตฺตํ, น จลนาวธารณตฺถนฺติ ยุตฺตํ อุภยทสฺสนํฯ อถ วา ยทิปิ เกสญฺจิ จตฺตาโรปิ มคฺคา สมานปฏิปทา, ตถาปิ กิเลสินฺทฺริเยหิ สิชฺฌมานา ปฏิปทา เตสํ วเสน จลนปกติกา เอวาติ ‘‘จลติ’’จฺเจว วุตฺตํ, น ‘‘น จลตี’’ติฯ

โลกุตฺตรกุสลปกิณฺณกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมมคฺควีสติมหานยวณฺณนา

[357] ยสฺส ปุพฺพภาเค ‘‘มคฺคํ ภาเวมี’’ติ อชฺฌาสโย ปวตฺโต, โส มคฺคํ ภาเวติฯ เอวํ สพฺพตฺถ อชฺฌาสยวิเสเสน ตํตํภาวนาวิเสโส ทฏฺฐพฺโพฯ

[358] ฉนฺทาธิปเตยฺยนฺติอาทีสุ เอกจิตฺตกฺขเณ วตฺตมาเนสุ ธมฺเมสุ กถํ ฉนฺทสฺส ตํสหชาตสฺส อธิปติภาโว วีริยาทีนญฺจาติ? อุปนิสฺสยวเสนฯ ยสฺส หิ สเจ ฉนฺทวโต กุสลํ นิปฺผชฺชติ, ‘‘อหํ นิปฺผาเทสฺสามี’’ติ ปวตฺตมานสฺส กุสลํ นิปฺผนฺนํ, ตสฺส ตํสหชาโต ฉนฺโท เตน ปุริมุปนิสฺสเยน วิสิฏฺโฐ สหชาตธมฺเม อตฺตโน วเส วตฺเตติฯ ตสฺมิญฺจ ปวตฺตมาเน เต ปวตฺตนฺติ, นิวตฺตมาเน นิวตฺตนฺติ, ตทนุรูปพลา จ โหนฺติ ราชปุริสา วิยาติฯ เอวํ วีริยาทีสุฯ เสสธมฺมานํ ปน กตฺถจิ วุตฺตปฺปการปฺปวตฺติสพฺภาเวปิ อตํสภาวตฺตา อธิปติภาโว นตฺถีติ ทฏฺฐพฺโพฯ

ทุติยมคฺควณฺณนา

[361] อา-การสฺส รสฺสตฺตํ กตฺวา อญฺญินฺทฺริยํ วุตฺตํ, อา-กาโร จ ธมฺมมริยาทตฺโถฯ