16. สมาโรปนหารสมฺปาตวิภาวนา

[78] ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ ปเทน ยํ รกฺขิตจิตฺตํ วุตฺตํ, ตํ รกฺขิตจิตฺตํ ติณฺณํ สุจริตานํ กมฺมานํ ปทฏฺฐานํฯ สมฺมาทิฏฺฐิยา ภาวิตาย อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ภาวิโต ภวติ เอกโต ภาวิตพฺพตฺตา, ปทฏฺฐานการณตฺตา จฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิโต หี’’ติอาทิฯ ยสฺส อรหโต สมาธิวิมุตฺติ ภวติ, อยํ อรหา อนุปาทิเสโส ปุคฺคโล, อยํ สมาธิวิมุตฺติ อนุปาทิเสสา นิพฺพานธาตุฯ

‘‘เทสนาหารสมฺปาตาทิโก หารสมฺปาโต เยน โสฬสปฺปเภทภาเวน สุตฺตปฺปเทสตฺเถ นิทฺธาเรตฺวา ยุชฺชิโต, โสฬสปฺปเภทภาโว เกน อมฺเหหิ สทฺทหิตพฺโพ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘เตนาหา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เตน โสฬสปฺปเภทภาเวน อายสฺมา มหากจฺจาโน ‘‘โสฬส…เป.… สุตฺต’’นฺติ ยํ วจนํ อาห, เตน วจเนน โสฬสปฺปเภทภาโว ตุมฺเหหิ สทฺทหิตพฺโพฯ

‘‘เอตฺตโกว หารสมฺปาโต ปริปุณฺโณ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘นิยุตฺโต หารสมฺปาโต’’ติ วุตฺตํฯ เยน เยน สํวณฺณนาวิเสสภูเตน เทสนาหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถา นิทฺธาริตา, โส โส สํวณฺณนาวิเสสภูโต เทสนาหารสมฺปาตาทิหารสมฺปาโต นิยุตฺโต ยถารหํ นิทฺธาเรตฺวา ยุชฺชิตพฺโพติ อตฺโถ คเหตพฺโพ, อฏฺฐกถายญฺจ (เนตฺติ. อฏฺฐ. 73, 76) ตถา นิทฺธาเรตฺวา ยุชฺชิโตติฯ

อิติ เทสนาหารสมฺปาตาทิหารสมฺปาเต สตฺติพลานุรูปา

รจิตา วิภาวนา นิฏฺฐิตาฯ

ปณฺฑิเตหิ ปน อฏฺฐกถาฏีกานุสาเรน คมฺภีรตฺโถ วิตฺถารโต วิภชิตฺวา คเหตพฺโพติฯ