3. ยุตฺติหารสมฺปาตวิภาวนา

[65] เยน เยน วิจยหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถา อาจริเยน วิจยิตพฺพา, อมฺเหหิ จ ญาตา, โส วิจยหารสมฺปาโต ปริปุณฺโณ, ‘‘กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตตฺถ กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อฏฺฐกถายํ ปน – ‘‘เอวํ นานานเยหิ วิจยหารสมฺปาตํ วิตฺถาเรตฺวา อิทานิ ยุตฺติหารสมฺปาตาทีนิ ทสฺเสตุํ ‘ตตฺถ กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’ติอาทิ อารทฺธ’’นฺติ (เนตฺติ. อฏฺฐ. 65) วุตฺตํฯ ตตฺถาติ เตสุ เทสนาหารสมฺปาตาทีสุ โสฬสสุ หารสมฺปาเตสุ กตโม สํวณฺณนาวิเสโส ยุตฺติหารสมฺปาโต นามาติ ปุจฺฉติ, ปุจฺฉิตฺวา ยสฺมิํ สุตฺตปฺปเทเส วุตฺตานํ อตฺถานํ ยุตฺติภาโว วิจาเรตพฺโพ, ตํ สุตฺตปฺปเทสํ นีหริตุํ –

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร;

สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร, ญตฺวาน อุทยพฺพยํ;

ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขุ, สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติฯ (อุทา. 32; เนตฺติ. 31, 78) –

วุตฺตํฯ ตสฺสํ คาถายํ ตสฺมา อรกฺขิตจิตฺตสฺส มารวสานุคตตฺตา สติสํวรอินฺทฺริยสํวราทิวเสน ภิกฺขุ รกฺขิตจิตฺโต อสฺส ภเวยฺย, ตสฺมา กามวิตกฺกาทิมิจฺฉาสงฺกปฺปโคจรสฺส มารวสานุคตตฺตา เนกฺขมฺมสงฺกปฺปาทิวเสน ภิกฺขุ สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร อสฺส ภเวยฺย, ตสฺมา มิจฺฉาทิฏฺฐิหตจิตฺตสฺส มารวสานุคตตฺตา โยนิโสมนสิกาเรน ภิกฺขุ อุทยพฺพยํ ญตฺวาน สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร อสฺส ภเวยฺย, ตสฺมา ถินมิทฺเธน หตจิตฺตสฺส มารวสานุคตตฺตา วีริยวเสน ภิกฺขุ ถินมิทฺธาภิภู อสฺส ภเวยฺย, ตาทิโส ภิกฺขุ สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห ชหิสฺสตีติ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

‘‘ตสฺสํ คาถายํ กถํ ยุตฺติภาโว วิจาเรตพฺโพ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ รกฺขิตจิตฺตสฺส สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร ภวิสฺสตีติ อตฺโถ ยุชฺชติ เอว, โน น ยุชฺชติฯ มิจฺฉาสงฺกปฺปานมฺปิ ชหิตตฺตา สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร หุตฺวา วิหรนฺโต อุทยพฺพยํ ปฏิวิชฺฌิสฺสตีติ อตฺโถ ยุชฺชติ สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขารสฺส อุทยพฺพยานุปสฺสนาสมฺภวโตฯ