เมนู

16. สมาโรปนหารวิภงฺควิภาวนา

[50] เยน เยน สํวณฺณนาวิเสสภูเตน ปริกฺขารหารวิภงฺเคน สุตฺตตฺถานํ เหตุปจฺจโย วิภตฺโต, โส…เป.… วิภงฺโค ปริปุณฺโณ, ‘‘กตโม สมาโรปนหารวิภงฺโค’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตตฺถ กตโม สมาโรปโน หาโร’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ เตสุ นิทฺทิฏฺเฐสุ โสฬสสุ เทสนาหาราทีสุ กตโม สํวณฺณนาวิเสโส สมาโรปโน หาโร สมาโรปนหารวิภงฺโค นามาติ ปุจฺฉติฯ ‘‘เย ธมฺมา ยํมูลา’’ติอาทินิทฺเทสสฺส อิทานิ มยา วุจฺจมาโน ‘‘เอกสฺมิํ ปทฏฺฐาเน ยตฺตกานิ ปทฏฺฐานานิ โอตรนฺตี’’ติอาทิโก วิตฺถารสํวณฺณนาวิเสโส สมาโรปนหารวิภงฺโค นามฯ

‘‘กิตฺตเก ปทฏฺฐาเน สุตฺเต วุตฺเต กิตฺตกานิ ปทฏฺฐานานิ สมาโรปยิตพฺพานี’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘เอกสฺมิํ ปทฏฺฐาเน’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เอกสฺมิํ ปทฏฺฐาเน สุตฺเต วุตฺเต สติ อวุตฺตานิ ยตฺตกานิ ปทฏฺฐานานิ โอตรนฺติ สโมสรนฺติ, สพฺพานิ ตานิ อวุตฺตานิ ปทฏฺฐานานิ สุตฺเต วุตฺตานิ วิย นิทฺธารณวเสน อาเนตฺวา เทสนาย อาโรปยิตพฺพานิฯ ‘‘กานิ วิย สมาโรปยิตพฺพานี’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘ยถา อาวฏฺเฏ’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อาวฏฺเฏ หาเร เอกสฺมิํ ปทฏฺฐาเน สุตฺเต วุตฺเต สติ สุตฺเต อวุตฺตานิ พหุกานิ ปทฏฺฐานานิ โอตรนฺติ, ตานิ พหุกานิ ปทฏฺฐานานิ ปริเยสิตพฺพานิ ยถา, เอวํ สมาโรปเน หาเรปิ พหุกานิ ปทฏฺฐานานิ เทสนาย สมาโรปยิตพฺพานีติ อตฺโถฯ

‘‘เกวลํ ปน ปทฏฺฐานวเสเนว สมาโรปนา กาตพฺพา กิํ, อุทาหุ อญฺญวเสนาปิ สมาโรปนา กาตพฺพา กิ’’นฺติ วตฺตพฺพตฺตา อญฺญวเสนาปิ สมาโรปนา กาตพฺพา; ตสฺมา สมาโรปนา จตุพฺพิธา กาตพฺพาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ตตฺถ สมาโรปนา จตุพฺพิธา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตาสุ สมาโรปยิตพฺพสมาโรปนาสุ ปทฏฺฐานํ ปทฏฺฐานสมาโรปนา, เววจนํ เววจนสมาโรปนา, ภาวนา ภาวนาสมาโรปนา, ปหานํ ปหานสมาโรปนา, อิติ อิมินา ปเภเทน สมาโรปนา จตุพฺพิธา กาตพฺพาฯ