เมนู

2. สมุทยสุตฺตํ

[74] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘อสฺสุตวา, ภิกฺขเว, ปุถุชฺชโน รูปสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานาติฯ เวทนาย… สญฺญาย… สงฺขารานํ… วิญฺญาณสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานาติฯ สุตวา จ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก รูปสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติฯ เวทนาย… สญฺญาย… สงฺขารานํ… วิญฺญาณสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาตี’’ติฯ ทุติยํฯ

3. ทุติยสมุทยสุตฺตํ

[75] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘สุตวา, ภิกฺขเว, อริยสาวโก รูปสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติฯ เวทนาย… สญฺญาย… สงฺขารานํ… วิญฺญาณสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาตี’’ติฯ ตติยํฯ

4. อรหนฺตสุตฺตํ

[76] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํฯ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ; ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา; ยทนตฺตา ตํ ‘เนตํ มม , เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํฯ เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ อนิจฺจํฯ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ; ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา; ยทนตฺตา ตํ ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ’’ฯ

‘‘เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก รูปสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, เวทนายปิ… สญฺญายปิ… สงฺขาเรสุปิ… วิญฺญาณสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติฯ วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาติฯ ยาวตา, ภิกฺขเว, สตฺตาวาสา, ยาวตา ภวคฺคํ, เอเต อคฺคา, เอเต เสฏฺฐา โลกสฺมิํ ยทิทํ อรหนฺโต’’ติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘สุขิโน วต อรหนฺโต, ตณฺหา เตสํ น วิชฺชติ;

อสฺมิมาโน สมุจฺฉินฺโน, โมหชาลํ ปทาลิตํฯ

‘‘อเนชํ เต อนุปฺปตฺตา, จิตฺตํ เตสํ อนาวิลํ;

โลเก อนุปลิตฺตา เต, พฺรหฺมภูตา อนาสวาฯ

‘‘ปญฺจกฺขนฺเธ ปริญฺญาย, สตฺต สทฺธมฺมโคจรา;

ปสํสิยา สปฺปุริสา, ปุตฺตา พุทฺธสฺส โอรสาฯ

‘‘สตฺตรตนสมฺปนฺนา, ตีสุ สิกฺขาสุ สิกฺขิตา;

อนุวิจรนฺติ มหาวีรา, ปหีนภยเภรวาฯ

‘‘ทสหงฺเคหิ สมฺปนฺนา, มหานาคา สมาหิตา;

เอเต โข เสฏฺฐา โลกสฺมิํ, ตณฺหา เตสํ น วิชฺชติฯ

‘‘อเสขญาณมุปฺปนฺนํ, อนฺติโมยํ [อนฺติมสฺส (ก.)] สมุสฺสโย;

โย สาโร พฺรหฺมจริยสฺส, ตสฺมิํ อปรปจฺจยาฯ

‘‘วิธาสุ น วิกมฺปนฺติ, วิปฺปมุตฺตา ปุนพฺภวา;

ทนฺตภูมิมนุปฺปตฺตา, เต โลเก วิชิตาวิโนฯ

‘‘อุทฺธํ ติริยํ อปาจีนํ, นนฺที เตสํ น วิชฺชติ;

นทนฺติ เต สีหนาทํ, พุทฺธา โลเก อนุตฺตรา’’ติฯ จตุตฺถํ;

5. ทุติยอรหนฺตสุตฺตํ

[77] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํฯ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ; ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา; ยทนตฺตา ตํ ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ…เป.… เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ’’ฯ

‘‘เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก รูปสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, เวทนายปิ… สญฺญายปิ… สงฺขาเรสุปิ… วิญฺญาณสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติฯ วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาติฯ ยาวตา, ภิกฺขเว, สตฺตาวาสา, ยาวตา ภวคฺคํ, เอเต อคฺคา, เอเต เสฏฺฐา โลกสฺมิํ ยทิทํ อรหนฺโต’’ติฯ ปญฺจมํฯ