‘‘เย จ โข เกจิ, โสณ, สมณา วา พฺราหฺมณา วา รูปํ ปชานนฺติ , รูปสมุทยํ ปชานนฺติ, รูปนิโรธํ ปชานนฺติ, รูปนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานนฺติ; เวทนํ ปชานนฺติ…เป.… สญฺญํ ปชานนฺติ… สงฺขาเร ปชานนฺติ… วิญฺญาณํ ปชานนฺติ, วิญฺญาณสมุทยํ ปชานนฺติ, วิญฺญาณนิโรธํ ปชานนฺติ, วิญฺญาณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานนฺติฯ เต จ โข เม, โสณ, สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ เจว สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ จ พฺราหฺมณสมฺมตา, เต จ ปนายสฺมนฺโต สามญฺญตฺถญฺจ พฺรหฺมญฺญตฺถญฺจ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. นนฺทิกฺขยสุตฺตํ

[51] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘อนิจฺจญฺเญว, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ รูปํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติฯ สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิฯ สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติฯ อนิจฺจญฺเญว, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เวทนํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติฯ สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิฯ สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติฯ อนิจฺเจเยว, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สญฺญํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ…เป.… อนิจฺเจเยว ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สงฺขาเร อนิจฺจาติ ปสฺสติฯ สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิฯ สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติฯ อนิจฺจญฺเญว, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิญฺญาณํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติฯ สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิฯ สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจตี’’ติฯ นวมํฯ

10. ทุติยนนฺทิกฺขยสุตฺตํ

[52] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘รูปํ , ภิกฺขเว, โยนิโส มนสิ กโรถ, รูปานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสถฯ รูปํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ โยนิโส มนสิ กโรนฺโต, รูปานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสนฺโต รูปสฺมิํ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติฯ เวทนํ, ภิกฺขเว, โยนิโส มนสิ กโรถ, เวทนานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสถฯ เวทนํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ โยนิโส มนสิ กโรนฺโต, เวทนานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสนฺโต เวทนาย นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติฯ สญฺญํ ภิกฺขเว… สงฺขาเร, ภิกฺขเว, โยนิโส มนสิ กโรถ, สงฺขารานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสถฯ สงฺขาเร, ภิกฺขเว , ภิกฺขุ โยนิโส มนสิ กโรนฺโต, สงฺขารานิจฺจตํ ยถาภูตํ สมนุปสฺสนฺโต สงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติฯ วิญฺญาณํ, ภิกฺขเว, โยนิโส มนสิ กโรถ, วิญฺญาณานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสถฯ วิญฺญาณํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ โยนิโส มนสิ กโรนฺโต, วิญฺญาณานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสนฺโต วิญฺญาณสฺมิํ นิพฺพินฺทติฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโยฯ นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจตี’’ติฯ ทสมํฯ

อตฺตทีปวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อตฺตทีปา ปฏิปทา, ทฺเว จ โหนฺติ อนิจฺจตา;

สมนุปสฺสนา ขนฺธา, ทฺเว โสณา ทฺเว นนฺทิกฺขเยน จาติฯ

มูลปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

ตสฺส มูลปณฺณาสกสฺส วคฺคุทฺทานํ –

นกุลปิตา อนิจฺโจ จ, ภาโร นตุมฺหาเกน จ;

อตฺตทีเปน ปญฺญาโส, ปฐโม เตน ปวุจฺจตีติฯ

6. อุปยวคฺโค