สาวตฺถินิทานํ ฯ สงฺขาเรสุ โข, วจฺฉ, อปฺปจฺจกฺขกมฺมา…เป.… สงฺขารนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย อปฺปจฺจกฺขกมฺมา…เป.…ฯ จตุปญฺญาสมํฯ

55. วิญฺญาณอปฺปจฺจกฺขกมฺมสุตฺตํ

[661] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘วิญฺญาเณ โข, วจฺฉ, อปฺปจฺจกฺขกมฺมา, วิญฺญาณสมุทเย อปฺปจฺจกฺขกมฺมา, วิญฺญาณนิโรเธ อปฺปจฺจกฺขกมฺมา, วิญฺญาณนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย อปฺปจฺจกฺขกมฺมา; เอวมิมานิ อเนกวิหิตานิ ทิฏฺฐิคตานิ โลเก อุปฺปชฺชนฺติ – สสฺสโต โลโกติ วา, อสสฺสโต โลโกติ วา…เป.… เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วาติฯ อยํ โข, วจฺฉ, เหตุ, อยํ ปจฺจโย , ยานิมานิ อเนกวิหิตานิ ทิฏฺฐิคตานิ โลเก อุปฺปชฺชนฺติ – สสฺสโต โลโกติ วา, อสสฺสโต โลโกติ วา, อนฺตวา โลโกติ วา, อนนฺตวา โลโกติ วา, ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ วา, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ วา, โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา’’ติฯ ปญฺจปญฺญาสมํฯ

วจฺฉโคตฺตสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อญฺญาณา อทสฺสนา เจว, อนภิสมยา อนนุโพธา;

อปฺปฏิเวธา อสลฺลกฺขณา, อนุปลกฺขเณน อปฺปจฺจุปลกฺขณา;

อสมเปกฺขณา อปฺปจฺจุเปกฺขณา, อปฺปจฺจกฺขกมฺมนฺติฯ