เมนู

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ภารหาโร ? ปุคฺคโล ติสฺส วจนียํฯ ยฺวายํ อายสฺมา เอวํนาโม เอวํโคตฺโต; อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภารหาโรฯ

‘‘กตมญฺจ , ภิกฺขเว, ภาราทานํ? ยายํ ตณฺหา โปโนภวิกา [โปโนพฺภวิกา (สฺยา. กํ. ก.)] นนฺทีราคสหคตา [นนฺทิราคสหคตา (สพฺพตฺถ)] ตตฺรตตฺราภินนฺทินี, เสยฺยถิทํ – กามตณฺหา, ภวตณฺหา, วิภวตณฺหาฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภาราทานํฯ

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ภารนิกฺเขปนํ? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโยฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภารนิกฺเขปน’’นฺติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน [วตฺวา (สี.) เอวมีทิเสสุ ฐาเนสุ] สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘ภารา หเว ปญฺจกฺขนฺธา, ภารหาโร จ ปุคฺคโล;

ภาราทานํ ทุขํ โลเก, ภารนิกฺเขปนํ สุขํฯ

‘‘นิกฺขิปิตฺวา ครุํ ภารํ, อญฺญํ ภารํ อนาทิย;

สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห [ตณฺหมพฺภุยฺห (ปี. ก.)], นิจฺฉาโต ปรินิพฺพุโต’’ติฯ ปฐมํ;

2. ปริญฺญสุตฺตํ

[23] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ปริญฺเญยฺเย จ, ภิกฺขเว, ธมฺเม เทเสสฺสามิ ปริญฺญญฺจฯ ตํ สุณาถฯ กตเม จ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมา? รูปํ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, เวทนา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, สญฺญา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, สงฺขารา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, วิญฺญาณํ ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม ฯ อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา? โย, ภิกฺขเว, ราคกฺขโย โทสกฺขโย โมหกฺขโยฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา’’ติฯ ทุติยํฯ

3. อภิชานสุตฺตํ

[24] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘รูปํ , ภิกฺขเว, อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหํ อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยาย; เวทนํ อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหํ อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยาย; สญฺญํ อนภิชานํ… สงฺขาเร อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหํ อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยาย; วิญฺญาณํ อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหํ อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายฯ รูปญฺจ โข, ภิกฺขเว, อภิชานํ ปริชานํ วิราชยํ ปชหํ ภพฺโพ ทุกฺขกฺขยาย; เวทนํ อภิชานํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ อภิชานํ ปริชานํ วิราชยํ ปชหํ ภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายา’’ติฯ ตติยํฯ

4. ฉนฺทราคสุตฺตํ

[25] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘โย, ภิกฺขเว, รูปสฺมิํ ฉนฺทราโค ตํ ปชหถฯ เอวํ ตํ รูปํ ปหีนํ ภวิสฺสติ อุจฺฉินฺนมูลํ ตาลาวตฺถุกตํ อนภาวํกตํ อายติํ อนุปฺปาทธมฺมํฯ โย เวทนาย ฉนฺทราโค ตํ ปชหถฯ เอวํ สา เวทนา ปหีนา ภวิสฺสติ อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํกตา อายติํ อนุปฺปาทธมฺมาฯ โย สญฺญาย ฉนฺทราโค ตํ ปชหถฯ เอวํ สา สญฺญา ปหีนา ภวิสฺสติ อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํกตา อายติํ อนุปฺปาทธมฺมาฯ โย สงฺขาเรสุ ฉนฺทราโค ตํ ปชหถฯ เอวํ เต สงฺขารา ปหีนา ภวิสฺสนฺติ อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํกตา อายติํ อนุปฺปาทธมฺมาฯ โย วิญฺญาณสฺมิํ ฉนฺทราโค ตํ ปชหถฯ เอวํ ตํ วิญฺญาณํ ปหีนํ ภวิสฺสติ อุจฺฉินฺนมูลํ ตาลาวตฺถุกตํ อนภาวํกตํ อายติํ อนุปฺปาทธมฺม’’นฺติฯ จตุตฺถํฯ