‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ภารหาโร ? ปุคฺคโล ติสฺส วจนียํฯ ยฺวายํ อายสฺมา เอวํนาโม เอวํโคตฺโต; อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภารหาโรฯ

‘‘กตมญฺจ , ภิกฺขเว, ภาราทานํ? ยายํ ตณฺหา โปโนภวิกา [โปโนพฺภวิกา (สฺยา. กํ. ก.)] นนฺทีราคสหคตา [นนฺทิราคสหคตา (สพฺพตฺถ)] ตตฺรตตฺราภินนฺทินี, เสยฺยถิทํ – กามตณฺหา, ภวตณฺหา, วิภวตณฺหาฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภาราทานํฯ

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ภารนิกฺเขปนํ? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโยฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภารนิกฺเขปน’’นฺติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน [วตฺวา (สี.) เอวมีทิเสสุ ฐาเนสุ] สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘ภารา หเว ปญฺจกฺขนฺธา, ภารหาโร จ ปุคฺคโล;

ภาราทานํ ทุขํ โลเก, ภารนิกฺเขปนํ สุขํฯ

‘‘นิกฺขิปิตฺวา ครุํ ภารํ, อญฺญํ ภารํ อนาทิย;

สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห [ตณฺหมพฺภุยฺห (ปี. ก.)], นิจฺฉาโต ปรินิพฺพุโต’’ติฯ ปฐมํ;

2. ปริญฺญสุตฺตํ

[23] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ปริญฺเญยฺเย จ, ภิกฺขเว, ธมฺเม เทเสสฺสามิ ปริญฺญญฺจฯ ตํ สุณาถฯ กตเม จ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมา? รูปํ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, เวทนา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, สญฺญา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, สงฺขารา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, วิญฺญาณํ ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม ฯ อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา? โย, ภิกฺขเว, ราคกฺขโย โทสกฺขโย โมหกฺขโยฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา’’ติฯ ทุติยํฯ