วาตํ เอตํ มม, โส อตฺตา โน จ เม สิยา;

นตฺถิ กโรโต เหตุ จ, มหาทิฏฺเฐน อฏฺฐมํฯ

สสฺสโต โลโก จ, อสสฺสโต จ อนฺตวา จ;

อนนฺตวา จ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ;

อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ จฯ

โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ;

น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ;

เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติฯ

2. ทุติยคมนวคฺโค

1. วาตสุตฺตํ

[224] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย, กิํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ, น นชฺโช สนฺทนฺติ, น คพฺภินิโย วิชายนฺติ, น จนฺทิมสูริยา อุเทนฺติ วา อเปนฺติ วา, เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติ? ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… ‘‘รูเป โข, ภิกฺขเว, สติ, รูปํ อุปาทาย, รูปํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’ติฯ เวทนาย สติ…เป.… สญฺญาย สติ…เป.… สงฺขาเรสุ สติ… วิญฺญาเณ สติ, วิญฺญาณํ อุปาทาย, วิญฺญาณํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ , ภนฺเต’’…เป.… วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย – น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อิติ โข, ภิกฺขเว, ทุกฺเข สติ, ทุกฺขํ อุปาทาย, ทุกฺขํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติฯ ‘‘เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’…เป.… วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อิติ โข, ภิกฺขเว, ทุกฺเข สติ, ทุกฺขํ อุปาทาย, ทุกฺขํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย – ‘น วาตา วายนฺติ, น นชฺโช สนฺทนฺติ, น คพฺภินิโย วิชายนฺติ, น จนฺทิมสูริยา อุเทนฺติ วา อเปนฺติ วา, เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติฯ ปฐมํฯ