ตสฺส รูปวิปริณามญฺญถาภาวา นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาฯ เวทนํ เนตํ มม… สญฺญํ เนตํ มม… สงฺขาเร เนตํ มม… วิญฺญาณํ ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ สมนุปสฺสติฯ ตสฺส ตํ วิญฺญาณํ วิปริณมติ อญฺญถา โหติฯ ตสฺส วิญฺญาณวิปริณามญฺญถาภาวา นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, อนุปาทาอปริตสฺสนา โหตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. กาลตฺตยอนิจฺจสุตฺตํ

[9] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํ อตีตานาคตํ; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนสฺส! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีตสฺมิํ รูปสฺมิํ อนเปกฺโข โหติ; อนาคตํ รูปํ นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนสฺส รูปสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติฯ เวทนา อนิจฺจา…เป.… สญฺญา อนิจฺจา… สงฺขารา อนิจฺจา อตีตานาคตา; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนานํ! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีเตสุ สงฺขาเรสุ อนเปกฺโข โหติ; อนาคเต สงฺขาเร นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนานํ สงฺขารานํ นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติฯ วิญฺญาณํ อนิจฺจํ อตีตานาคตํ; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนสฺส! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีตสฺมิํ วิญฺญาณสฺมิํ อนเปกฺโข โหติ; อนาคตํ วิญฺญาณํ นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนสฺส วิญฺญาณสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหตี’’ติฯ นวมํฯ

10. กาลตฺตยทุกฺขสุตฺตํ

[10] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, ทุกฺขํ อตีตานาคตํ; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนสฺส! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีตสฺมิํ รูปสฺมิํ อนเปกฺโข โหติ; อนาคตํ รูปํ นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนสฺส รูปสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติฯ เวทนา ทุกฺขา… สญฺญา ทุกฺขา… สงฺขารา ทุกฺขา… วิญฺญาณํ ทุกฺขํ อตีตานาคตํ; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนสฺส! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีตสฺมิํ วิญฺญาณสฺมิํ อนเปกฺโข โหติ; อนาคตํ วิญฺญาณํ นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนสฺส วิญฺญาณสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหตี’’ติฯ ทสมํฯ

11. กาลตฺตยอนตฺตสุตฺตํ

[11] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, อนตฺตา อตีตานาคตํ; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนสฺส! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีตสฺมิํ รูปสฺมิํ อนเปกฺโข โหติ; อนาคตํ รูปํ นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนสฺส รูปสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติฯ เวทนา อนตฺตา… สญฺญา อนตฺตา… สงฺขารา อนตฺตา… วิญฺญาณํ อนตฺตา อตีตานาคตํ; โก ปน วาโท ปจฺจุปฺปนฺนสฺส! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก อตีตสฺมิํ วิญฺญาณสฺมิํ อนเปกฺโข โหติ; อนาคตํ วิญฺญาณํ นาภินนฺทติ; ปจฺจุปฺปนฺนสฺส วิญฺญาณสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหตี’’ติฯ เอกาทสมํฯ

นกุลปิตุวคฺโค ปฐโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

นกุลปิตา เทวทหา, ทฺเวปิ หาลิทฺทิกานิ จ;

สมาธิปฏิสลฺลาณา, อุปาทาปริตสฺสนา ทุเว;

อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนา, วคฺโค เตน ปวุจฺจติฯ

2. อนิจฺจวคฺโค

1. อนิจฺจสุตฺตํ

[12] เอวํ เม สุตํ – สาวตฺถิยํฯ ตตฺร โข…เป.… ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํ, เวทนา อนิจฺจา, สญฺญา อนิจฺจา, สงฺขารา อนิจฺจา, วิญฺญาณํ อนิจฺจํฯ เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก รูปสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, เวทนายปิ นิพฺพินฺทติ, สญฺญายปิ นิพฺพินฺทติ, สงฺขาเรสุปิ นิพฺพินฺทติ, วิญฺญาณสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ ; วิราคา วิมุจฺจติฯ วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ทุกฺขสุตฺตํ

[13] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘รูปํ, ภิกฺขเว, ทุกฺขํ, เวทนา ทุกฺขา, สญฺญา ทุกฺขา, สงฺขารา ทุกฺขา, วิญฺญาณํ ทุกฺขํฯ เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตี’’ติฯ ทุติยํฯ