เมนู

7. อตฺตานุทิฏฺฐิสุตฺตํ

[156] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย, กิํ อภินิวิสฺส อตฺตานุทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชตี’’ติ? ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… ‘‘รูเป โข, ภิกฺขเว, สติ, รูปํ อุปาทาย, รูปํ อภินิวิสฺส อตฺตานุทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติฯ เวทนาย สติ… สญฺญาย สติ… สงฺขาเรสุ สติ… วิญฺญาเณ สติ, วิญฺญาณํ อุปาทาย, วิญฺญาณํ อภินิวิสฺส อตฺตานุทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ ฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ…เป.… อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อตฺตานุทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺยา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ…เป.… อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อตฺตานุทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺยา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. อภินิเวสสุตฺตํ

[157] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย, กิํ อภินิวิสฺส อุปฺปชฺชนฺติ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธา’’ติ? ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… ‘‘รูเป โข, ภิกฺขเว, สติ, รูปํ อุปาทาย, รูปํ อภินิวิสฺส อุปฺปชฺชนฺติ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธาฯ เวทนาย สติ… สญฺญาย สติ… สงฺขาเรสุ สติ… วิญฺญาเณ สติ, วิญฺญาณํ อุปาทาย, วิญฺญาณํ อภินิวิสฺส อุปฺปชฺชนฺติ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธาฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ…เป.… อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อุปฺปชฺเชยฺยุํ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’…เป.… ‘‘เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ทุติยอภินิเวสสุตฺตํ

[158] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย, กิํ อภินิวิสฺส อุปฺปชฺชนฺติ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธาชฺโฌสานา’’ติ? [วินิพนฺธา อชฺโฌสานาติ (สี. ก.)] ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… ‘‘รูเป โข, ภิกฺขเว, สติ, รูปํ อุปาทาย, รูปํ อภินิวิสฺส อุปฺปชฺชนฺติ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธาชฺโฌสานาฯ เวทนาย สติ … สญฺญาย สติ… สงฺขาเรสุ สติ… วิญฺญาเณ สติ, วิญฺญาณํ อุปาทาย, วิญฺญาณํ อภินิวิสฺส อุปฺปชฺชนฺติ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธาชฺโฌสานาฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ…เป.… อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อุปฺปชฺเชยฺยุํ สํโยชนาภินิเวสวินิพนฺธาชฺโฌสานา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’…เป.… ‘‘เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตี’’ติฯ นวมํฯ

10. อานนฺทสุตฺตํ

[159] สาวตฺถินิทานํ ฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา…เป.… ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘สาธุ เม, ภนฺเต, ภควา สํขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตุ, ยมหํ ภควโต ธมฺมํ สุตฺวา เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหเรยฺย’’นฺติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, อานนฺท, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ, ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ? ‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, กลฺลํ นุ ตํ สมนุปสฺสิตุํ – ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ, ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ? ‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, กลฺลํ นุ ตํ สมนุปสฺสิตุํ – ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ [โน เหตํ ภนฺเตฯ ตสฺมาติหานนฺท ยํ กิญฺจิ รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ…เป.… ทฏฺฐพฺพํฯ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)]ฯ ‘‘เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตี’’ติฯ ทสมํฯ

ทิฏฺฐิวคฺโค ปญฺจทสโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อชฺฌตฺติกํ เอตํมม, โสอตฺตา โนจเมสิยา;

มิจฺฉาสกฺกายตฺตานุ ทฺเว, อภินิเวสา อานนฺเทนาติฯ

อุปริปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

ตสฺส อุปริปณฺณาสกสฺส วคฺคุทฺทานํ –

อนฺโต ธมฺมกถิกา วิชฺชา, กุกฺกุฬํ ทิฏฺฐิปญฺจมํ;

ตติโย ปณฺณาสโก วุตฺโต, นิปาโตติ ปวุจฺจตีติ [นิปาโต เตน วุจฺจตีติ (สี. สฺยา. กํ.)]

ขนฺธสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ

2. ราธสํยุตฺตํ

1. ปฐมวคฺโค