อุปริ ยาเปนฺตีติ มนุสฺสโลกโต อุปริฏฺฐิมํ เทวโลกํ คเมนฺติฯ

[32] ยถาวุตฺตสฺส ธมฺมสฺสาติ สีลสฺส จ มคฺคสฺส จฯ ตณฺหาวิชฺชาทีนนฺติ อาทิสทฺเทน ตเทกฏฺฐกิเลสา คยฺหนฺติ, เตสํ ปทฏฺฐานธมฺมา จฯ สมถวิปสฺสนาทีนนฺติ อาทิสทฺเทน สามญฺญผลานํ สงฺคโหฯ ยทคฺเคน เจตฺถ ‘‘นิโรโธ รกฺขตี’’ติ วุตฺโต, ตทคฺเคน มคฺโค รกฺขณกิริยาย กรณํ วุตฺตํ ‘‘เยน รกฺขตี’’ติฯ วิสภาคธมฺมวเสน ปุริมานิ สภาคธมฺมาวฏฺฏนวเสน ปจฺฉิมานิ สจฺจานิ นิทฺธาริตานีติ โยเชตพฺพํฯ

อาวฏฺฏหารวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. วิภตฺติหารวิภงฺควณฺณนา

[33] ธมฺเมสูติ ปุญฺญาทิทานาทิเภทภินฺเนสุ สภาวธมฺเมสุฯ ตตฺถ ลพฺภมาโนติ เตสุ ยถาวุตฺเตสุ ธมฺเมสุ ลพฺภมาโนฯ ภูมิวิภาโคติ กามาวจราทิทสฺสนาทิภูมิปฺปเภโทฯ ปทฏฺฐานวิภาโคติ เต ปุญฺญาทิธมฺมา เยสํ ปทฏฺฐานํ, เตสํ วา เย ธมฺมา ปทฏฺฐานํ, ตพฺพิภาโคฯ เยสํ สุตฺตานนฺติ มูลปทฏฺฐานภูตานํ สํกิเลสภาคิยาทีนํ จตุนฺนํ สุตฺตานํ วเสนฯ อสงฺกรววตฺถาเนน หิ เอเตสุ สุตฺเตสุ สาติสยํ ธมฺมา วิภตฺตา นาม โหนฺติฯ เตนาห ‘‘วิเสสโต’’ติฯ ยทิ เอวํ กสฺมา วาสนาภาคิยนิพฺเพธภาคิยสุตฺตานิ เอเวตฺถ คหิตานีติ? นยิทเมวํ นิกฺขมนปริโยสานภาเวน อิตเรสมฺปิ คหิตตฺตาฯ ยโต หิ นิสฺสฏา วาสนาภาคิยา ธมฺมา, เต สํกิเลสภาคิยาฯ ยํปริโยสานา นิพฺเพธภาคิยา ธมฺมา, เต อเสกฺขภาคิยาติ ทฺวยคฺคหเณเนว อิตรมฺปิ ทฺวยํ คหิตเมว โหติฯ เตนาห ‘‘อิเมสํ จตุนฺนํ สุตฺตานํ เทสนายา’’ติฯ อิมานิ จตฺตาริ สุตฺตานีติ ปาฬิยา, วกฺขมานาย เทสนาย วา อิตรทฺวยสงฺคโห ทฏฺฐพฺโพ, น ปฏิกฺเขโปฯ

เตเนวาติ นิยมสฺส อกตตฺตา, ตโต จ เตน ตนฺนิสฺสิเตน จ พฺรหฺมจารี ภวตีติ สิทฺธํ โหติฯ เอว-สทฺโท วา สมุจฺจยตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ สิยา ตสฺส ปฏิกฺเขโปติ ตสฺส อฏฺฐสมาปตฺติพฺรหฺมจริยสฺส สิยา ปฏิกฺเขโปฯ เอวํ สติ สาวเสสา เทสนา สิยาฯ