เมนู

อิธ ปริชโน นาม สามิกสฺส เจว อตฺตโน จ ญาติชโนฯ สมฺภตนฺติ กสิวณิชฺชาทีนิ กตฺวา อาภตธนํฯ สตฺตมฏฺฐมานิ อุตฺตานตฺถานิฯ

สํขิตฺตูโปสถสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9-10. ปฐมอิธโลกิกสุตฺตาทิวณฺณนา

[49-50] นวเม อิธโลกวิชยายาติ อิธโลกวิชินนตฺถาย อภิภวตฺถายฯ โย หิ ทิฏฺฐธมฺมิกํ อนตฺถํ ปริวชฺชนวเสน อภิภวติ, ตโต เอว ตทตฺถํ สมฺปาเทติ, โส อิธโลกวิชยาย ปฏิปนฺโน นาม โหติ ปจฺจตฺถิกนิคฺคณฺหนโต สทตฺถสมฺปาทนโต จฯ เตนาห ‘‘อยํส โลโก อารทฺโธ โหตี’’ติฯ (ปสํสาวหโต ตยิทํ ปสํสาวหนํ กิตฺติสทฺเทน อิธโลเก สทฺทานํ จิตฺตโตสนวิทฺเธยฺยภาวาปาทเนน จ โหตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ) สุสํวิหิตกมฺมนฺโตติ ยาคุภตฺตปจนกาลาทีนิ อนติกฺกมิตฺวา ตสฺส ตสฺส สาธุกํ กรเณน สุฏฺฐุ สํวิหิตกมฺมนฺโตฯ ปรโลกวิชยายาติ ปรโลกสฺส วิชินนตฺถาย อภิภวตฺถายฯ โย หิ สมฺปรายิกํ อนตฺถํ ปริวชฺชนวเสน อภิภวติ, ตโต เอว ตทตฺถํ สมฺปาเทติ, โส ปรโลกวิชยาย ปฏิปนฺโน นาม โหติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวฯ

ปฐมอิธโลกิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุโปสถวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

2. ทุติยปณฺณาสกํ

(6) 1. โคตมีวคฺโค

1-3. โคตมีสุตฺตาทิวณฺณนา

[51-53] ฉฏฺฐสฺส ปฐเม (สารตฺถ. ฏี. จูฬวคฺค 3.402) โคตมีติ โคตฺตํฯ นามกรณทิวเส ปนสฺสา ลทฺธสกฺการา พฺราหฺมณา ลกฺขณสมฺปตฺติํ ทิสฺวา ‘‘สเจ อยํ ธีตรํ ลภิสฺสติ, จกฺกวตฺติรญฺโญ มเหสี ภวิสฺสติฯ สเจ ปุตฺตํ ลภิสฺสติ, จกฺกวตฺติราชา ภวิสฺสตีติ อุภยถาปิ มหตีเยวสฺสา ปชา ภวิสฺสตี’’ติ พฺยากริํสุฯ อถสฺสา ‘‘มหาปชาปตี’’ติ นามํ อกํสุฯ เตนาห ‘‘ปุตฺตปชาย เจว ธีตุปชาย จ มหนฺตตฺตา เอวํลทฺธนามา’’ติฯ

‘‘อตฺตทณฺฑา ภยํ ชาตํ, ชนํ ปสฺสถ เมธคํ;

สํเวคํ กิตฺตยิสฺสามิ, ยถา สํวิชิตํ มยา’’ติฯ (สุ. นิ. 941; มหานิ. 170) –

อาทินา อตฺตทณฺฑสุตฺตํ กเถสิฯ ตํตํปโลภนกิริยา กายวาจาหิ ปรกฺกมนฺติโย อุกฺกณฺฐนฺตูติ สาสนํ เปเสนฺติ นามาติ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘สาสนํ เปเสตฺวา’’ติฯ กุณาลทหนฺติ กุณาลทหตีรํฯ อนภิรติํ วิโนเทตฺวาติ อิตฺถีนํ โทสทสฺสนมุเขน กามานํ โวการสํกิเลสวิภาวเนน อนภิรติํ วิโนเทตฺวาฯ

อาปาทิกาติ สํวทฺธกา, ตุมฺหากํ หตฺถปาเทสุ กิจฺจํ อสาเธนฺเตสุ หตฺเถ จ ปาเท จ วฑฺเฒตฺวา ปฏิชคฺคิตาติ อตฺโถฯ โปสิกาติ ทิวสสฺส ทฺเว ตโย วาเร นหาเปตฺวา โภเชตฺวา ปาเยตฺวา ตุมฺเห โปเสสิฯ ถญฺญํ ปาเยสีติ นนฺทกุมาโร กิร โพธิสตฺตโต กติปาเหเนว ทหโร, ตสฺมิํ ชาเต มหาปชาปตี อตฺตโน ปุตฺตํ ธาตีนํ ทตฺวา สยํ โพธิสตฺตสฺส ธาติกิจฺจํ สาธยมานา อตฺตโน ถญฺญํ ปาเยสิฯ ตํ สนฺธาย เถโร เอวมาหฯ ทหโรติ ตรุโณฯ ยุวาติ โยพฺพญฺเญ ฐิโตฯ มณฺฑนกชาติโกติ อลงฺการสภาโวฯ ตตฺถ โกจิ ตรุโณปิ ยุวา น โหติ ยถา อติตรุโณฯ โกจิ ยุวาปิ มณฺฑนกชาติโก น โหติ ยถา อุปสนฺตสภาโว, อาลสิยพฺยสนาทีหิ วา อภิภูโตฯ