9-10. อภิสนฺทสุตฺตาทิวณฺณนา

[39-40] นวเม ปุญฺญาภิสนฺทาติ ปุญฺญนทิโยฯ กุสลาภิสนฺทาติ กุสลานํ ปวาหาฯ สุขสฺสาหาราติ สุขปจฺจยาฯ อคฺคานีติ ญาตตฺตา อคฺคญฺญานิฯ จิรรตฺตํ ญาตตฺตา รตฺตญฺญานิฯ อริยานํ สาธูนํ วํสานีติ ญาตตฺตา วํสญฺญานิฯ โปราณานํ อาทิปุริสานํ เอตานีติ โปราณานิฯ สพฺพโส เกนจิปิ ปกาเรน สาธูหิ น กิณฺณานิ น ขิตฺตานิ ฉฑฺฑิตานีติ อสํกิณฺณานิฯ อยญฺจ นโย เนสํ ยถา อตีเต, เอวํ เอตรหิ อนาคเต จาติ อาห ‘‘อสํกิณฺณปุพฺพานิ น สํกิยนฺติ น สํกิยิสฺสนฺตี’’ติฯ ตโต เอว อปฺปฏิกุฏฺฐานิฯ น หิ กทาจิ วิญฺญู สมณพฺราหฺมณา หิํสาทิปาปธมฺมํ อนุชานนฺติฯ อปริมาณานํ สตฺตานํ อภยํ เทตีติ สพฺเพสุ ภูเตสุ นิหิตทณฺฑตฺตา สกลสฺสปิ สตฺตกายสฺส ภยาภาวํ เทติฯ อเวรนฺติ เวราภาวํฯ อพฺยาพชฺฌนฺติ นิทฺทุกฺขตํฯ เอวเมตฺถ สงฺเขปโต ปาฬิวณฺณนา เวทิตพฺพาฯ ทสเม นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

อภิสนฺทสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทานวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อุโปสถวคฺโค

1-8. สํขิตฺตูโปสถสุตฺตาทิวณฺณนา

[41-48] ปญฺจมสฺส ปฐมาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ ฉฏฺเฐ (สํ. นิ. ฏี. 1.1.165) ปญฺจ องฺคานิ เอตสฺสาติ ปญฺจงฺคํ, ปญฺจงฺคเมว ปญฺจงฺคิกํ, ตสฺส ปญฺจงฺคิกสฺสฯ มหตี ททฺทรี วีณาวิเสโสปิ อาตตเมวาติ ‘‘จมฺมปริโยนทฺเธสู’’ติ วิเสสนํ กตํฯ เอกตลตูริยํ กุมฺภถุนททฺทริกาทิฯ อุภยตลํ เภริมุทิงฺคาทิฯ จมฺมปริโยนทฺธํ หุตฺวา วินิพทฺธํ อาตตวิตตํฯ สพฺพโส ปริโยนทฺธํ นาม จตุรสฺสอมฺพณํ ปณวาทิ จฯ โคมุขีอาทีนมฺปิ เอตฺเถว สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ วํสาทีติ อาทิ-สทฺเทน สงฺขาทีนํ สงฺคโหฯ สมฺมาทีติ สมฺมตาฬกํสตาฬสิลาสลากตาฬาทิฯ ตตฺถ สมฺมตาฬํ นาม ทนฺตมยตาฬํฯ กํสตาฬํ โลหมยํฯ สิลามยํ อโยปตฺเตน จ วาทนตาฬํ สิลาสลากตาฬํฯ สุมุจฺฉิตสฺสาติ สุฏฺฐุ ปฏิยตฺตสฺสฯ ปมาเณติ นาติทฬฺหนาติสิถิลสงฺขาเต มชฺฌิเม มุจฺฉนาปมาเณฯ เฉโกติ ปฏุ ปฏฺโฐฯ โส จสฺส ปฏุภาโว มโนหโรติ อาห ‘‘สุนฺทโร’’ติฯ รญฺเชตุนฺติ ราคํ อุปฺปาเทตุํฯ ขมเตวาติ โรจเตวฯ น นิพฺพินฺทตีติ น ตชฺเชติ, โสตสุขภาวโต ปิยายิตพฺโพว โหติฯ

ภตฺตารํ นาติมญฺญตีติ สามิกํ มุญฺจิตฺวา อญฺญํ มนสาปิ น ปตฺเถติฯ อุฏฺฐาหิกาติ อุฏฺฐานวีริยสมฺปนฺนาฯ อนลสาติ นิกฺโกสชฺชาฯ สงฺคหิตปริชฺชนาติ สมฺมานนาทีหิ เจว ฉณาทีสุ เปเสตพฺพ-ปิยภณฺฑาทิปณฺณาการเปสนาทีหิ จ สงฺคหิตปริชนาฯ

อิธ ปริชโน นาม สามิกสฺส เจว อตฺตโน จ ญาติชโนฯ สมฺภตนฺติ กสิวณิชฺชาทีนิ กตฺวา อาภตธนํฯ สตฺตมฏฺฐมานิ อุตฺตานตฺถานิฯ

สํขิตฺตูโปสถสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9-10. ปฐมอิธโลกิกสุตฺตาทิวณฺณนา

[49-50] นวเม อิธโลกวิชยายาติ อิธโลกวิชินนตฺถาย อภิภวตฺถายฯ โย หิ ทิฏฺฐธมฺมิกํ อนตฺถํ ปริวชฺชนวเสน อภิภวติ, ตโต เอว ตทตฺถํ สมฺปาเทติ, โส อิธโลกวิชยาย ปฏิปนฺโน นาม โหติ ปจฺจตฺถิกนิคฺคณฺหนโต สทตฺถสมฺปาทนโต จฯ เตนาห ‘‘อยํส โลโก อารทฺโธ โหตี’’ติฯ (ปสํสาวหโต ตยิทํ ปสํสาวหนํ กิตฺติสทฺเทน อิธโลเก สทฺทานํ จิตฺตโตสนวิทฺเธยฺยภาวาปาทเนน จ โหตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ) สุสํวิหิตกมฺมนฺโตติ ยาคุภตฺตปจนกาลาทีนิ อนติกฺกมิตฺวา ตสฺส ตสฺส สาธุกํ กรเณน สุฏฺฐุ สํวิหิตกมฺมนฺโตฯ ปรโลกวิชยายาติ ปรโลกสฺส วิชินนตฺถาย อภิภวตฺถายฯ โย หิ สมฺปรายิกํ อนตฺถํ ปริวชฺชนวเสน อภิภวติ, ตโต เอว ตทตฺถํ สมฺปาเทติ, โส ปรโลกวิชยาย ปฏิปนฺโน นาม โหติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวฯ

ปฐมอิธโลกิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุโปสถวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

2. ทุติยปณฺณาสกํ