9. ปหาราทสุตฺตวณฺณนา

[19] นวเม (อุทา. อฏฺฐ. 45; สารตฺถ. ฏี. จูฬวคฺค 3.384) อสุราติ เทวา วิย น สุรนฺติ น กีฬนฺติ น วิโรจนฺตีติ อสุราฯ สุรา นาม เทวา, เตสํ ปฏิปกฺขาติ วา อสุรา, เวปจิตฺติปหาราทาทโย ฯ เตสํ ภวนํ สิเนรุสฺส เหฏฺฐาภาเคฯ เต ตตฺถ ปวิสนฺตา นิกฺขมนฺตา สิเนรุปาเท มณฺฑปาทีนิ นิมฺมินิตฺวา กีฬนฺตา อภิรมนฺติฯ สา ตตฺถ เตสํ อภิรติฯ อิเม คุเณ ทิสฺวาติ อาห ‘‘เย ทิสฺวา ทิสฺวา อสุรา มหาสมุทฺเท อภิรมนฺตี’’ติฯ

ยสฺมา โลกิยา ชมฺพุทีโป, หิมวา ตตฺถ ปติฏฺฐิตสมุทฺททหปพฺพตา ตปฺปภวา นทิโยติ เอเตสุ ยํ ยํ น มนุสฺสโคจรํ, ตตฺถ สยํ สมฺมูฬฺหา อญฺเญปิ สมฺโมหยนฺติ, ตสฺมา ตตฺถ สมฺโมหวิธมนตฺถํ ‘‘อยํ ตาว ชมฺพุทีโป’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ทสสหสฺสโยชนปริมาโณ อายามโต วิตฺถารโต จาติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ อุทเกน อชฺโฌตฺถโฏ ตทุปโภคิสตฺตานํ ปุญฺญกฺขเยนฯ สุนฺทรทสฺสนํ กูฏนฺติ สุทสฺสนกูฏํ, ยํ โลเก ‘‘เหมกูฏ’’นฺติ วุจฺจติฯ มูลคนฺโธ กาลานุสาริยาทิฯ สารคนฺโธ จนฺทนาทิฯ เผคฺคุคนฺโธ สลลาทิฯ ตจคนฺโธ ลวงฺคาทิฯ ปปฏิกาคนฺโธ กปิตฺถาทิฯ รสคนฺโธ สชฺชุลสาทิฯ ปตฺตคนฺโธ ตมาลหิริเวราทิฯ ปุปฺผคนฺโธ นาคกุสุมาทิฯ ผลคนฺโธ ชาติผลาทิฯ คนฺธคนฺโธ สพฺเพสํ คนฺธานํ คนฺโธฯ ‘‘สพฺพานิ ปุถุลโต ปญฺญาส โยชนานิ, อายามโต ปน อุพฺเพธโต วิย ทฺวิโยชนสตาเนวา’’ติ วทนฺติฯ

มโนหรสิลาตลานีติ รตนมยตฺตา มนุญฺญโสปานสิลาตลานิฯ สุปฏิยตฺตานีติ ตทุปโภคิสตฺตานํ สาธารณกมฺมุนาว สุฏฺฐุ ปฏิยตฺตานิ สุสณฺฐิตานิ โหนฺติฯ มจฺฉกจฺฉปาทีนิ อุทกํ มลํ กโรนฺติ, ตทภาวโต ผลิกสทิสนิมฺมโลทกานิฯ ติริยโต ทีฆํ อุคฺคตกูฏนฺติ ‘‘ติรจฺฉานปพฺพต’’นฺติ อาหฯ ปุริมานิ นามโคตฺตานีติ เอตฺถ นที นินฺนคาติอาทิกํ โคตฺตํ, คงฺคา ยมุนาติอาทิกํ นามํฯ

สวมานาติ สนฺทมานาฯ ปูรตฺตนฺติ ปุณฺณภาโวฯ มสารคลฺลํ ‘‘จิตฺตผลิก’’นฺติปิ วทนฺติฯ มหตํ ภูตานนฺติ มหนฺตานํ สตฺตานํฯ ติมี ติมิงฺคลา ติมิติมิงฺคลาติ ติสฺโส มจฺฉชาติโยฯ ติมิํ คิลนสมตฺถา ติมิงฺคลาฯ ติมิญฺจ ติมิงฺคลญฺจ คิลนสมตฺถา ติมิติมิงฺคลาติ วทนฺติฯ