(21) 1. กิมิลวคฺโค

1-4. กิมิลสุตฺตาทิวณฺณนา

[201-4] ปญฺจมสฺส ปฐมทุติยานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ ตติเย อธิวาสนํ ขมนํ, ปเรสํ ทุกฺกฏํ ทุรุตฺตญฺจ ปฏิวิโรธากรเณน อตฺตโน อุปริ อาโรเปตฺวา วาสนํ อธิวาสนํ, ตเทว ขนฺตีติ อธิวาสนกฺขนฺติฯ สุเภ รโตติ สูรโต, สุฏฺฐุ วา ปาปโต โอรโต วิรโต โสรโต, ตสฺส ภาโว โสรจฺจํฯ เตนาห ‘‘โสรจฺเจนาติ สุจิสีลตายา’’ติฯ สา หิ โสภนกมฺมรตตา, สุฏฺฐุ วา ปาปโต โอรตภาโว วิรตตาฯ จตุตฺเถ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

กิมิลสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. เจโตขิลสุตฺตวณฺณนา

[205] ปญฺจเม เจโตขิลา นาม อตฺถโต วิจิกิจฺฉา โกโธ จฯ เต ปน ยสฺมิํ สนฺตาเน อุปฺปชฺชนฺติ, ตสฺส ขรภาโว กกฺขฬภาโว หุตฺวา อุปติฏฺฐนฺติ, ปเคว อตฺตนา สมฺปยุตฺตจิตฺตสฺสาติ อาห ‘‘จิตฺตสฺส ถทฺธภาวา’’ติฯ ยถา ลกฺขณปาริปูริยา คหิตาย สพฺพา สตฺถุ รูปกายสิรี คหิตา เอว นาม โหติ เอวํ สพฺพญฺญุตาย สพฺพธมฺมกายสิรี คหิตา เอว นาม โหตีติ ตทุภยวตฺถุกเมว กงฺขํ ทสฺเสนฺโต ‘‘สรีเร กงฺขมาโน’’ติอาทิมาหฯ วิจินนฺโตติ ธมฺมสภาวํ วีมํสนฺโตฯ กิจฺฉตีติ กิลมติฯ วินิจฺเฉตุํ น สกฺโกตีติ สนฺนิฏฺฐาตุํ น สกฺโกติฯ อาตปติ กิเลเสติ อาตปฺปํ, สมฺมาวายาโมติ อาห ‘‘อาตปฺปายาติ กิเลสสนฺตาปนวีริยกรณตฺถายา’’ติฯ ปุนปฺปุนํ โยคายาติ ภาวนํ ปุนปฺปุนํ ยุญฺชนายฯ สตตกิริยายาติ ภาวนาย นิรนฺตรปฺปโยคายฯ

ปฏิเวธธมฺเม กงฺขมาโนติ เอตฺถ กถํ โลกุตฺตรธมฺเม กงฺขา ปวตฺตีติ? น อารมฺมณกรณวเสน , อนุสฺสุตาการปริวิตกฺกลทฺเธ ปริกปฺปิตรูเป กงฺขา ปวตฺตตีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘วิปสฺสนา…เป.… วทนฺติ, ตํ อตฺถิ นุ โข นตฺถีติ กงฺขตี’’ติฯ สิกฺขาติ เจตฺถ ปุพฺพภาคสิกฺขา เวทิตพฺพาฯ กามญฺเจตฺถ วิเสสุปฺปตฺติยา มหาสาวชฺชตาย เจว สํวาสนิมิตฺตํ ฆฏนาเหตุ อภิณฺหุปฺปตฺติกตาย จ สพฺรหฺมจารีสูติ โกปสฺส วิสโย วิเสเสตฺวา วุตฺโต, อญฺญตฺถาปิ โกโป น เจโตขิโลติ น สกฺกา วิญฺญาตุนฺติ เกจิฯ ยทิ เอวํ วิจิกิจฺฉายปิ อยํ นโย อาปชฺชติ, ตสฺมา ยถารุตวเสน คเหตพฺพํฯ

เจโตขิลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-8. วินิพนฺธสุตฺตาทิวณฺณนา

[206-8] ฉฏฺเฐ ปวตฺติตุํ อปฺปทานวเสน กุสลจิตฺตํ วินิพนฺธนฺตีติ เจตโสวินิพนฺธาฯ ตํ ปน วินิพนฺธนฺตา มุฏฺฐิคฺคาหํ คณฺหนฺตา วิย โหนฺตีติ อาห ‘‘จิตฺตํ วินิพนฺธิตฺวา’’ติอาทิฯ กามคิทฺโธ ปุคฺคโล วตฺถุกาเมปิ กิเลสกาเมปิ อสฺสาเทติ อภินนฺทตีติ วุตฺตํ ‘‘วตฺถุกาเมปิ กิเลสกาเมปี’’ติฯ อตฺตโน กาเยติ อตฺตโน นามกาเย, อตฺตภาเว วาฯ พหิทฺธารูเปติ ปเรสํ กาเย อนินฺทฺริยพทฺธรูเป จฯ อุทรํ อวทิหติ อุปจิโนติ ปูเรตีติ อุทราวเทหกํฯ เสยฺยสุขนฺติ เสยฺยาย สยนวเสน อุปฺปชฺชนกสุขํฯ สมฺปริวตฺตกนฺติ สมฺปริวตฺติตฺวาฯ ปณิธายาติ ตณฺหาวเสเนว ปณิทหิตฺวาฯ อิติ ปญฺจวิโธปิ โลภวิเสโส เอว ‘‘เจโตวินิพนฺโธ’’ติ วุตฺโตติ เวทิตพฺโพฯ สตฺตมฏฺฐเมสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

วินิพนฺธสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ