7. วสฺสสุตฺตวณฺณนา

[197] สตฺตเม อุตุสมุฏฺฐานนฺติ วสฺสิเก จตฺตาโร มาเส อุปฺปนฺนํฯ อกาเลปีติ จิตฺตเวสาขมาเสสุปิฯ วสฺสวลาหกเทวปุตฺตานญฺหิ อตฺตโน รติยา กีฬิตุกามตาจิตฺเต อุปฺปนฺเน อกาเลปิ เทโว วสฺสติฯ ตตฺริทํ วตฺถุ – เอโก กิร วสฺสวลาหกเทวปุตฺโต วากรกุฏกวาสิขีณาสวตฺเถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิฯ เถโร ‘‘โกสิ ตฺว’’นฺติ ปุจฺฉิฯ อหํ, ภนฺเต, วสฺสวลาหกเทวปุตฺโตติฯ ตุมฺหากํ กิร จิตฺเตน เทโว วสฺสตีติฯ อาม, ภนฺเตติฯ ปสฺสิตุกามา มยนฺติฯ เตมิสฺสถ, ภนฺเตติฯ เมฆสีสํ วา คชฺชิตํ วา น ปญฺญายติ, กถํ เตมิสฺสามาติฯ ภนฺเต, อมฺหากํ จิตฺเตน เทโว วสฺสติ, ตุมฺเห ปณฺณสาลํ ปวิสถาติฯ ‘‘สาธุ, เทวปุตฺตา’’ติ ปาเท โธวิตฺวา ปณฺณสาลํ ปาวิสิฯ เทวปุตฺโต ตสฺมิํ ปวิสนฺเตเยว เอกํ คีตํ คายิตฺวา หตฺถํ อุกฺขิปิ, สมนฺตา ติโยชนฏฺฐานํ เอกเมฆํ อโหสิฯ เถโร อทฺธตินฺโต ปณฺณสาลํ ปวิฏฺโฐติฯ

วสฺสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8-9. วาจาสุตฺตาทิวณฺณนา

[198-9] อฏฺฐเม องฺเคหีติ การเณหิฯ องฺคียนฺติ เหตุภาเวน ญายนฺตีติ องฺคานิ, การณานิฯ การณตฺเถ จ องฺค-สทฺโทฯ ปญฺจหีติ เหตุมฺหิ นิสฺสกฺกวจนํฯ สมนฺนาคตาติ สมนุอาคตา ปวตฺตา ยุตฺตา จฯ วาจาติ สมุลฺลปน-วาจาฯ ยา ‘‘วาจา คิรา พฺยปฺปโถ’’ติ (ธ. ส. 636) จ, ‘‘เนลา กณฺณสุขา’’ติ (ที. นิ. 1.9) จ อาคจฺฉติฯ ยา ปน ‘‘วาจาย เจ กตํ กมฺม’’นฺติ (ธ. ส. อฏฺฐ. 1 กายกมฺมทฺวาร) เอวํ วิญฺญตฺติ จ, ‘‘ยา จตูหิ วจีทุจฺจริเตหิ อารติ…เป.… อยํ วุจฺจติ สมฺมาวาจา’’ติ (ธ. ส. 299) เอวํ วิรติ จ, ‘‘ผรุสวาจา, ภิกฺขเว, อาเสวิตา ภาวิตา พหุลีกตา นิรยสํวตฺตนิกา โหตี’’ติ (อ. นิ. 8.40) เอวํ เจตนา จ วาจาติ อาคตา, น สา อิธ อธิปฺเปตาฯ กสฺมา? อภาสิตพฺพโตฯ ‘‘สุภาสิตา โหติ, โน ทุพฺภาสิตา’’ติ หิ วุตฺตํฯ สุภาสิตาติ สุฏฺฐุ ภาสิตาฯ เตนสฺสา อตฺถาวหตํ ทีเปติฯ อนวชฺชาติ ราคาทิอวชฺชรหิตาฯ อิมินาสฺส การณสุทฺธิํ อคติคมนาทิปฺปวตฺตโทสาภาวญฺจ ทีเปติฯ ราคโทสาทิวิมุตฺตญฺหิ ยํ ภาสโต อนุโรธวิวชฺชนโต อคติคมนํ ทุรสมุสฺสิตเมวาติฯ อนนุวชฺชาติ อนุวาทวิมุตฺตาฯ อิมินาสฺสา สพฺพาการสมฺปตฺติํ ทีเปติฯ สติ หิ สพฺพาการสมฺปตฺติยํ อนนุวชฺชตาติฯ วิญฺญูนนฺติ ปณฺฑิตานํฯ เตน นินฺทาปสํสาสุ พาลา อปฺปมาณาติ ทีเปติฯ

อิเมหิ โขติอาทีนิ ตานิ องฺคานิ ปจฺจกฺขโต ทสฺเสนฺโต ตํ วาจํ นิคเมติฯ ยญฺจ อญฺเญ ปฏิญฺญาทีหิ อวยเวหิ, นามาทีหิ ปเทหิ, ลิงฺควจนวิภตฺติกาลการกสมฺปตฺตีหิ จ สมนฺนาคตํ มุสาวาทาทิวาจมฺปิ สุภาสิตนฺติ มญฺญนฺติ, ตํ ปฏิเสเธติฯ