ปสตฺถปฺปสตฺโถติ ปสตฺเถหิ ปาสํเสหิ อตฺตโน คุเณเหว โส ปสตฺโถ, น ตสฺส กิตฺตินา, ปสํสาสภาเวเนว ปาสํโสติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘สพฺพคุณาน’’นฺติอาทิฯ มณิรตนนฺติ จกฺกวตฺติโน มณิรตนํฯ

สเทวเก ปาสํสานมฺปิ ปาสํโสติ ทสฺเสตุํ ‘‘ปสตฺเถหิ วา’’ติ ทุติยวิกปฺโป คหิโตฯ อรณียโต อตฺโถ, โส เอว วสตีติ วโสติ อตฺถวโสฯ ตสฺส ตสฺส ปโยคสฺส อานิสํสภูตํ ผลนฺติ อาห ‘‘อตฺถวสนฺติ อตฺถานิสํส’’นฺติฯ อตฺโถ วา ผลํ ตทธีนวุตฺติตาย วโส เอตสฺสาติ อตฺถวโส, การณํฯ

ขุทฺทกมธูติ ขุทฺทกมกฺขิกาหิ กตทณฺฑกมธุฯ อเนฬกนฺติ นิทฺโทสํ อปคตมกฺขิกณฺฑกํฯ

อุทาหรียติ อุพฺเพคปีติวเสนาติ อุทานํ, ตถา วา อุทาหรณํ อุทานํฯ เตนาห ‘‘อุทาหารํ อุทาหรี’’ติฯ ยถา ปน ตํ วจนํ อุทานนฺติ วุจฺจติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘ยถา หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

การณปาลีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปิงฺคิยานีสุตฺตวณฺณนา

[195] ปญฺจเม สพฺพสงฺคาหิกนฺติ สรีรคตสฺส เจว วตฺถาลงฺการคตสฺส จาติ สพฺพสฺส นีลภาวสฺส สงฺคาหกวจนํฯ ตสฺเสวาติ นีลาทิสพฺพสงฺคาหิกวเสน วุตฺตอตฺถสฺเสวฯ วิภาคทสฺสนนฺติ ปเภททสฺสนํฯ ยถา เต ลิจฺฉวิราชาโน อปีตาทิวณฺณา เอว เกจิ เกจิ วิเลปนวเสน ปีตาทิวณฺณา ขายิํสุ, เอวํ อนีลาทิวณฺณา เอว เกจิ วิเลปนวเสน นีลาทิวณฺณา ขายิํสุฯ เต กิร สุวณฺณวิจิตฺเตหิ มณิโอภาเสหิ เอกนีลา วิย ขายนฺติฯ

โกกนทนฺติ วา ปทุมวิเสสนํ ยถา ‘‘โกกาสก’’นฺติฯ ตํ กิร พหุปตฺตํ วณฺณสมฺปนฺนํ อติวิย สุคนฺธญฺจ โหติฯ

อยญฺเหตฺถ อตฺโถ – ยถา โกกนทสงฺขาตํ ปทุมํ ปาโต สูริยุคฺคมนเวลาย ผุลฺลํ วิกสิตํ อวีตคนฺธํ สิยา วิโรจมานํ, เอวํ สรีรคนฺเธน คุณคนฺเธน จ สุคนฺธํ, สรทกาเล อนฺตลิกฺเข อาทิจฺจมิว อตฺตโน เตชสา ตปนฺตํ, องฺเคหิ นิจฺฉรนฺตชุติตาย องฺคีรสํ สมฺพุทฺธํ ปสฺสาติฯ

ปิงฺคิยานีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. มหาสุปินสุตฺตวณฺณนา

[196] ฉฏฺเฐ ธาตุกฺโขภกรณปจฺจโย นาม วิสภาคเภสชฺชเสนาสนาหาราทิปจฺจโยฯ อตฺถกามตาย วา อนตฺถกามตาย วาติ ปสนฺนา อตฺถกามตาย, กุทฺธา อนตฺถกามตายฯ อตฺถาย วา อนตฺถาย วาติ สภาวโต ภวิตพฺพาย อตฺถาย วา อนตฺถาย วาฯ อุปสํหรนฺตีติ อตฺตโน เทวานุภาเวน อุปเนนฺติฯ โพธิสตฺตมาตา วิย ปุตฺตปฏิลาภนิมิตฺตนฺติ ตทา กิร ปุเร ปุณฺณมาย สตฺตมทิวสโต ปฏฺฐาย วิคตสุราปานํ มาลาคนฺธาทิวิภูติสมฺปนฺนํ นกฺขตฺตกีฬํ อนุภวมานา โพธิสตฺตมาตา สตฺตเม ทิวเส ปาโตว อุฏฺฐาย คนฺโธทเกน นหายิตฺวา สพฺพาลงฺการภูสิตา วรโภชนํ ภุญฺชิตฺวา อุโปสถงฺคานิ อธิฏฺฐาย สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา สิริสยเน นิปนฺนา นิทฺทํ โอกฺกมมานา อิมํ สุปินํ อทฺทส – จตฺตาโร กิร นํ มหาราชาโน สยเนเนว สทฺธิํ อุกฺขิปิตฺวา อโนตตฺตทหํ เนตฺวา นหาเปตฺวา ทิพฺพวตฺถํ นิวาเสตฺวา ทิพฺพคนฺเธหิ วิลิมฺเปตฺวา ทิพฺพปุปฺผานิ ปิฬนฺเธตฺวา ตโต อวิทูเร รชตปพฺพโต, ตสฺส อนฺโต กนกวิมานํ อตฺถิ, ตสฺมิํ ปาจีนโต สีสํ กตฺวา นิปชฺชาเปสุํฯ อถ โพธิสตฺโต เสตวรวารโณ หุตฺวา ตโต อวิทูเร เอโก สุวณฺณปพฺพโต, ตตฺถ จริตฺวา ตโต โอรุยฺห รชตปพฺพตํ อารุหิตฺวา กนกวิมานํ ปวิสิตฺวา มาตรํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ทกฺขิณปสฺสํ ผาเลตฺวา กุจฺฉิํ ปวิฏฺฐสทิโส อโหสิฯ อิมํ สุปินํ สนฺธาย เอตํ วุตฺตํ ‘‘โพธิสตฺตมาตา วิย ปุตฺตปฏิลาภนิมิตฺต’’นฺติฯ