เมนู

10. ทุติยอคารวสุตฺตวณฺณนา

[10] ทสเม วุทฺธินฺติอาทีสุ สีเลน วุทฺธิํ, มคฺเคน วิรุฬฺหิํ, นิพฺพาเนน เวปุลฺลํฯ สีลสมาธีหิ วา วุทฺธิํ, วิปสฺสนามคฺเคหิ วิรุฬฺหิํ, ผลนิพฺพาเนหิ เวปุลฺลํฯ เอตฺถ จ ยสฺส จตุพฺพิธํ สีลํ อขณฺฑาทิภาวปฺปวตฺติยา สุปริสุทฺธํ วิเสสภาคิยตฺตา อปฺปกสิเรเนว มคฺคผลาวหํ สงฺฆรกฺขิตตฺเถรสฺส วิย, โส ตาทิเสน สีเลน อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย วุทฺธิํ อาปชฺชิสฺสติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘สีเลน วุทฺธิ’’นฺติฯ ยสฺส ปน อริยมคฺโค อุปฺปนฺโน, โส วิรูฬฺหมูโล วิย ปาทโป สุปฺปติฏฺฐิตตฺตา สาสเน วิรูฬฺหิํ อาปนฺโน นาม โหติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘มคฺเคน วิรูฬฺหิ’’นฺติฯ โย สพฺพกิเลสนิพฺพานปฺปตฺโต, โส อรหา สีลาทิธมฺมกฺขนฺธปาริปูริยา สติ เวปุลฺลปฺปตฺโต โหติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘นิพฺพาเนน เวปุลฺล’’นฺติฯ ทุติยวิกปฺเป อตฺโถ วุตฺตนยานุสาเรน เวทิตพฺโพฯ

ทุติยอคารวสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เสขพลวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. พลวคฺโค

1. อนนุสฺสุตสุตฺตวณฺณนา

[11] ทุติยสฺส ปฐเม อภิชานิตฺวาติ อภิวิสิฏฺเฐน ญาเณน ชานิตฺวาฯ อฏฺฐหิ การเณหิ ตถาคตสฺสาติ ‘‘ตถา อาคโตติ ตถาคโตฯ ตถา คโตติ ตถาคโตฯ ตถลกฺขณํ อาคโตติ ตถาคโตฯ ตถธมฺเม ยาถาวโต อภิสมฺพุทฺโธติ ตถาคโตฯ ตถทสฺสิตาย ตถาคโตฯ ตถาวาทิตาย ตถาคโตฯ ตถาการิตาย ตถาคโตฯ อภิภวนฏฺเฐน ตถาคโต’’ติ เอวํ วุตฺเตหิ อฏฺฐหิ การเณหิฯ อุสภสฺส อิทนฺติ อาสภํ, เสฏฺฐฏฺฐานํฯ เตนาห ‘‘อาสภํ ฐานนฺติ เสฏฺฐฏฺฐาน’’นฺติฯ ปรโต ทสฺสิตพลโยเคน ‘‘ทสพโลห’’นฺติ อภีตนาทํ นทติฯ พฺรหฺมจกฺกนฺติ เอตฺถ เสฏฺฐปริยาโยฯ พฺรหฺมสทฺโทติ อาห ‘‘เสฏฺฐจกฺก’’นฺติฯ จกฺกญฺเจตํ ธมฺมจกฺกํ อธิปฺเปตํฯ

อนนุสฺสุตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[13] ตติเย กามํ สมฺปยุตฺตธมฺเมสุ ถิรภาโวปิ พลฏฺโฐ เอว, ปฏิปกฺเขหิ ปน อกมฺปนียตฺตํ สาติสยํ พลฏฺโฐติ วุตฺตํ ‘‘มุฏฺฐสฺสจฺเจ น กมฺปตี’’ติฯ

สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. วิตฺถตสุตฺตวณฺณนา

[14] จตุตฺเถ สติเนปกฺเกนาติ สติยา เนปกฺเกน, ติกฺขวิสทสูรภาเวนาติ อตฺโถฯ อฏฺฐกถายํ ปน เนปกฺกํ นาม ปญฺญาติ อธิปฺปาเยน ‘‘เนปกฺกํ วุจฺจติ ปญฺญา’’ติ วุตฺตํฯ เอวํ สติ อญฺโญ นิทฺทิฏฺโฐ นาม โหติฯ สติมาติ จ อิมินา สวิเสสา สติ คหิตาติ ปรโตปิ ‘‘จิรกตมฺปิ จิรภาสิตมฺปิ สริตา อนุสฺสริตา’’ติ สติกิจฺจเมว นิทฺทิฏฺฐํ, น ปญฺญากิจฺจํ, ตสฺมา สติเนปกฺเกนาติ สติยา เนปกฺกภาเวนาติ สกฺกา วิญฺญาตุํ ลพฺภเตวฯ ปจฺจยวิเสสวเสน อญฺญธมฺมนิรเปกฺโข สติยา พลวภาโวฯ ตถา หิ ญาณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตนปิ สชฺฌายนสมฺมสนานิ สมฺภวนฺติฯ

จิรกตมฺปีติ อตฺตนา วา ปเรน วา กาเยน จิรกตํ เจติยงฺคณวตฺตาทิมหาวตฺตปฺปฏิปตฺติปูรณํฯ จิรภาสิตมฺปีติ อตฺตนา วา ปเรน วา วาจาย จิรภาสิตํ สกฺกจฺจํ อุทฺทิสนอุทฺทิสาปนธมฺมาสารณธมฺมเทสนาอุปนิสินฺนกปริกถาอนุโมทนียาทิวเสน ปวตฺติตํ วจีกมฺมํฯ สริตา อนุสฺสริตาติ ตสฺมิํ กาเยน จิรกเต กาโย นาม กายวิญฺญตฺติ, จิรภาสิเต วาจา นาม วจีวิญฺญตฺติ, ตทุภยมฺปิ รูปํ, ตํสมุฏฺฐาปกา จิตฺตเจตสิกา อรูปํฯ อิติ อิเม รูปารูปธมฺมา เอวํ อุปฺปชฺชิตฺวา เอวํ นิรุทฺธาติ สรติ เจว อนุสฺสรติ จ, สติสมฺโพชฺฌงฺคํ สมุฏฺฐาเปตีติ อตฺโถฯ โพชฺฌงฺคสมุฏฺฐาปิกา หิ สติ อิธ อธิปฺเปตาฯ ตาย สติยา เอส สกิํ สรเณน สริตา, ปุนปฺปุนํ สรเณน อนุสฺสริตาติ เวทิตพฺพาฯ

วิตฺถตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ