10. จตุตฺถอนาคตภยสุตฺตวณฺณนา

[80] ทสเม ปญฺจวิเธน สํสคฺเคนาติ ‘‘สวนสํสคฺโค, ทสฺสนสํสคฺโค, สมุลฺลาปสํสคฺโค, สมฺโภคสํสคฺโค, กายสํสคฺโค’’ติ เอวํ วุตฺเตน ปญฺจวิเธน สํสคฺเคนฯ สํสชฺชติ เอเตนาติ สํสคฺโค, ราโคฯ สวนเหตุโก, สวนวเสน วา ปวตฺโต สํสคฺโค สวนสํสคฺโคฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ กายสํสคฺโค ปน กายปรามาโสฯ เตสุ ปเรหิ วา กถิยมานํ รูปาทิสมฺปตฺติํ อตฺตนา วา สิตลปิตคีตสทฺทํ สุณนฺตสฺส โสตวิญฺญาณวีถิวเสน อุปฺปนฺโน ราโค สวนสํสคฺโค นามฯ วิสภาครูปํ โอโลเกนฺตสฺส ปน จกฺขุวิญฺญาณวีถิวเสน อุปฺปนฺโน ราโค ทสฺสนสํสคฺโค นามฯ อญฺญมญฺญอาลาปสลฺลาปวเสน อุปฺปนฺนราโค สมุลฺลาปสํสคฺโค นามฯ ภิกฺขุโน ภิกฺขุนิยา สนฺตกํ, ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุสฺส สนฺตกํ คเหตฺวา ปริโภคกรณวเสน อุปฺปนฺนราโค สมฺโภคสํสคฺโค นามฯ หตฺถคฺคาหาทิวเสน อุปฺปนฺโน ราโค กายสํสคฺโค นามฯ

อเนกวิหิตนฺติ อนฺนสนฺนิธิปานสนฺนิธิวตฺถสนฺนิธิยานสนฺนิธิสยนสนฺนิธิคนฺธสนฺนิธิ- อามิสสนฺนิธิวเสน อเนกปฺปการํฯ สนฺนิธิกตสฺสาติ เอเตน ‘‘สนฺนิธิการปริโภค’’นฺติ (ธ. ส. ติกมาติกา 10) เอตฺถ การ-สทฺทสฺส กมฺมตฺถตํ ทสฺเสติฯ ยถา วา ‘‘อาจยํ คามิโน’’ติ วตฺตพฺเพ อนุนาสิกโลเปน ‘‘อาจยคามิโน’’ติ นิทฺเทโส กโต, เอวํ ‘‘สนฺนิธิการํ ปริโภค’’นฺติ วตฺตพฺเพ อนุนาสิกโลเปน ‘‘สนฺนิธิการปริโภค’’นฺติ วุตฺตํ, สนฺนิธิํ กตฺวา ปริโภคนฺติ อตฺโถฯ

‘‘สนฺนิธิกตสฺส ปริโภค’’นฺติ เอตฺถ (ที. นิ. อฏฺฐ. 1.12) ปน ทุวิธา กถา วินยวเสน สลฺเลขวเสน จฯ วินยวเสน ตาว ยํ กิญฺจิ อนฺนํ อชฺช ปฏิคฺคหิตํ อปรชฺชุ สนฺนิธิการํ โหติ, ตสฺส ปริโภเค ปาจิตฺติยํฯ อตฺตนา ลทฺธํ ปน สามเณรานํ ทตฺวา เตหิ ลทฺธํ วา ปาเปตฺวา ทุติยทิวเส ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ, สลฺเลโข ปน น โหติฯ ปานสนฺนิธิมฺหิปิ เอเสว นโยฯ วตฺถสนฺนิธิมฺหิ อนธิฏฺฐิตาวิกปฺปิตํ สนฺนิธิ จ โหติ, สลฺเลขญฺจ โกเปติฯ อยํ นิปฺปริยายกถาฯ ปริยายโต ปน ติจีวรสนฺตุฏฺเฐน ภวิตพฺพํ, จตุตฺถํ ลภิตฺวา อญฺญสฺส ทาตพฺพํฯ สเจ ยสฺส กสฺสจิ ทาตุํ น สกฺโกติ, ยสฺส ปน ทาตุกาโม โหติ, โส อุทฺเทสตฺถาย วา ปริปุจฺฉตฺถาย วา คโต, อาคตมตฺเต ทาตพฺพํ, อทาตุํ น วฏฺฏติฯ จีวเร ปน อปฺปโหนฺเต, สติยา วา ปจฺจาสาย อนุญฺญาตกาลํ ฐเปตุํ วฏฺฏติฯ สูจิสุตฺตจีวรการกานํ อลาเภ ตโตปิ วินยกมฺมํ กตฺวา ฐเปตุํ วฏฺฏติ ‘‘อิมสฺมิํ ชิณฺเณ ปุน อีทิสํ กุโต ลภิสฺสามี’’ติ ปน ฐเปตุํ น วฏฺฏติ, สนฺนิธิ จ โหติ, สลฺเลขญฺจ โกเปติฯ

ยานสนฺนิธิมฺหิ ยานํ นาม วยฺหํ รโถ สกฏํ สนฺทมานิกา ปาฏงฺกีติฯ น ปเนตํ ปพฺพชิตสฺส ยานํ, อุปาหนํ ปน ยานํฯ เอกภิกฺขุสฺส หิ เอโก อรญฺญวาสตฺถาย, เอโก โธตปาทกตฺถายาติ อุกฺกํสโต ทฺเว อุปาหนสงฺฆาฏกา วฏฺฏนฺติ, ตติยํ ลภิตฺวา อญฺญสฺส ทาตพฺโพฯ ‘‘อิมสฺมิํ ชิณฺเณ อญฺญํ กุโต ลภิสฺสามี’’ติ ฐเปตุํ น วฏฺฏติ, สนฺนิธิ จ โหติ, สลฺเลขญฺจ โกเปติฯ สยนสนฺนิธิมฺหิ สยนนฺติ มญฺโจฯ เอกสฺส ภิกฺขุโน เอโก สยนคพฺเภ, เอโก ทิวาฏฺฐาเนติ อุกฺกํสโต ทฺเว มญฺจา วฏฺฏนฺติฯ ตโต อุตฺตริํ ลภิตฺวา อญฺญสฺส ภิกฺขุโน, คณสฺส วา ทาตพฺโพ, อทาตุํ น วฏฺฏติ, สนฺนิธิ เจว โหติ, สลฺเลโข จ กุปฺปติฯ คนฺธสนฺนิธิมฺหิ ภิกฺขุโน กณฺฑุกจฺฉุฉวิโทสาทิอาพาเธ สติ คนฺธา วฏฺฏนฺติฯ คนฺธตฺถิเกน คนฺธญฺจ อาหราเปตฺวา ตสฺมิํ โรเค วูปสนฺเต อญฺเญสํ วา อาพาธิกานํ ทาตพฺพํ, ทฺวาเร ปญฺจงฺคุลิฆรธูปนาทีสุ วา อุปเนตพฺพํฯ ‘‘ปุน โรเค สติ ภวิสฺสตี’’ติ ฐเปตุํ น วฏฺฏติ, คนฺธสนฺนิธิ จ โหติ, สลฺเลขญฺจ โกเปติฯ

อามิสนฺติ วุตฺตาวเสสํ ทฏฺฐพฺพํฯ เสยฺยถิทํ – อิเธกจฺโจ ภิกฺขุ ‘‘ตถารูเป กาเล อุปการาย ภวิสฺสนฺตี’’ติ ติลตณฺฑุลมุคฺคมาสนาฬิเกรโลณมจฺฉสปฺปิเตลกุลาลภาชนาทีนิ อาหราเปตฺวา ฐเปติฯ โส วสฺสกาเล กาลสฺเสว สามเณเรหิ ยาคุํ ปจาเปตฺวา ปริภุญฺชิตฺวา ‘‘สามเณร อุทกกทฺทเม ทุกฺขํ คามํ ปวิสิตุํ, คจฺฉ อสุกกุลํ คนฺตฺวา มยฺหํ วิหาเร นิสินฺนภาวํ อาโรเจหิ, อสุกกุลโต ทธิอาทีนิ อาหรา’’ติ เปเสติฯ ภิกฺขูหิ ‘‘กิํ, ภนฺเต , คามํ ปวิสิสฺสามา’’ติ วุตฺเตปิ ‘‘ทุปฺปเวโส, อาวุโส, อิทานิ คาโม’’ติ วทติฯ เต ‘‘โหตุ, ภนฺเต, อจฺฉถ ตุมฺเห, มยํ ภิกฺขํ ปริเยสิตฺวา อาหริสฺสามา’’ติ คจฺฉนฺติฯ อถ สามเณโร ทธิอาทีนิ อาหริตฺวา ภตฺตญฺจ พฺยญฺชนญฺจ สมฺปาเทตฺวา อุปเนติ, ตํ ภุญฺชนฺตสฺเสว อุปฏฺฐากา ภตฺตํ ปหิณนฺติ, ตโตปิ มนาปมนาปํ ภุญฺชติฯ อถ ภิกฺขู ปิณฺฑปาตํ คเหตฺวา อาคจฺฉนฺติ, ตโตปิ มนาปมนาปํ ภุญฺชติเยวฯ เอวํ จตุมาสมฺปิ วีตินาเมติฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขุ มุณฺฑกุฏุมฺพิกชีวิกํ ชีวติ, น สมณชีวิกนฺติฯ เอวรูโป อามิสสนฺนิธิ นาม โหติฯ

ภิกฺขุโน ปน วสนฏฺฐาเน เอกา ตณฺฑุลนาฬิ เอโก คุฬปิณฺโฑ กุฑุวมตฺตํ สปฺปีติ เอตฺตกํ นิเธตุํ วฏฺฏติ อกาเล สมฺปตฺตโจรานํ อตฺถายฯ เต หิ เอตฺตกํ อามิสปฏิสนฺถารํ อลภนฺตา ชีวิตา โวโรเปยฺยุํ, ตสฺมา สเจ หิ เอตฺตกํ นตฺถิ, อาหราเปตฺวาปิ ฐเปตุํ วฏฺฏติฯ อผาสุกกาเล จ ยเทตฺถ กปฺปิยํ, ตํ อตฺตนาปิ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ กปฺปิยกุฏิยํ ปน พหุํ ฐเปนฺตสฺสปิ สนฺนิธิ นาม นตฺถิฯ

จตุตฺถอนาคตภยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โยธาชีววคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(9) 4. เถรวคฺโค

1-2. รชนียสุตฺตาทิวณฺณนา

[81-82] จตุตฺถสฺส ปฐมํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ ทุติเย คุณมกฺขนาย ปวตฺโตปิ อตฺตโน การกํ คูเถน ปหรนฺตํ คูโถ วิย ปฐมตรํ มกฺเขตีติ มกฺโข, โส เอตสฺส อตฺถีติ มกฺขีฯ ปฬาสตีติ ปฬาโส, ปรสฺส คุเณ ฑํสิตฺวา วิย อปเนตีติ อตฺโถฯ โส เอตสฺส อตฺถีติ ปฬาสีฯ ปฬาสี ปุคฺคโล หิ ทุติยสฺส ธุรํ น เทติ, สมฺปสาเรตฺวา ติฏฺฐติฯ เตนาห ‘‘ยุคคฺคาหลกฺขเณน ปฬาเสน สมนฺนาคโต’’ติฯ

รชนียสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ