‘‘ปุณฺเณ ปูรสฺสุ สทฺธมฺมํ, จนฺโท ปนฺนรโส ยถา;

ปริปุณฺณาย ปญฺญาย, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสสี’’ติฯ (เถรีคา. 3);

สา คาถาปริโยสาเน อรหตฺตํ ปตฺวา อภิญฺญาตา สาวิกา อโหสิฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

นนฺทมาตาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มหายญฺญวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

6. อพฺยากตวคฺโค

1-2. อพฺยากตสุตฺตาทิวณฺณนา

[54-55] ฉฏฺฐวคฺคสฺส ปฐมํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ ทุติเย อตีเต อตฺตภาเว นิพฺพตฺตกํ กมฺมนฺติ ‘‘ปุริมกมฺมภวสฺมิํ โมโห อวิชฺชา, อายูหนา สงฺขารา, นิกนฺติ ตณฺหา, อุปคมนํ อุปาทานํ, เจตนา ภโว’’ติ เอวมาคตํ สปริกฺขารํ ปญฺจวิธํ กมฺมวฏฺฏมาหฯ เอตรหิ เม อตฺตภาโว น สิยาติ วิญฺญาณนามรูปสฬายตนผสฺสเวทนาสหิตํ ปจฺจุปฺปนฺนํ ปญฺจวิธํ วิปากวฏฺฏมาหฯ ยํ อตฺถิกนฺติ ยํ ปรมตฺถโต วิชฺชมานกํฯ เตนาห ‘‘ภูต’’นฺติฯ ตญฺหิ ปจฺจยนิพฺพตฺตตาย ‘‘ภูต’’นฺติ วุจฺจติฯ ตํ ปชหามีติ ตปฺปฏิพทฺธจฺฉนฺทราคปฺปหาเนน ตโต เอว อายติํ อนุปฺปตฺติธมฺมตาปาทนวเสน ปชหามิ ปริจฺจชามิฯ หริตนฺตนฺติ (ม. นิ. อฏฺฐ. 1.303) หริตเมวฯ อนฺต-สทฺเทน ปทวฑฺฒนํ กตํ ยถา ‘‘วนนฺตํ สุตฺตนฺต’’นฺติ, อลฺลติณาทีนิ อาคมฺม นิพฺพายตีติ อตฺโถฯ ปถนฺตนฺติ มหามคฺคํฯ เสลนฺตนฺติ ปพฺพตํฯ อุทกนฺตนฺติ อุทกํฯ รมณียํ วา ภูมิภาคนฺติ ติณคุมฺพาทิรหิตํ วิวิตฺตํ อพฺโภกาสภูมิภาคํฯ อนาหาราติ อปจฺจยา นิรุปาทานาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

อพฺยากตสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ติสฺสพฺรหฺมาสุตฺตวณฺณนา

[56] ตติเย วิวิตฺตานิ ตาทิสานิ ปน ปริยนฺตานิ อติทูรานิ โหนฺตีติ อาห ‘‘อนฺติมปริยนฺติมานี’’ติฯ อนฺเต ภวานิ อนฺติมานิ, อนฺติมานิเยว ปริยนฺติมานิฯ อุภเยนปิ อติทูรตํ ทสฺเสติฯ สมนฺนาหาเร ฐปยมาโนติ อินฺทฺริยํ สมากาเรน วตฺเตนฺโต อินฺทฺริยสมตํ ปฏิปาเทนฺโต นาม โหติฯ วิปสฺสนาจิตฺตสมฺปยุตฺโต สมาธิ, สติปิ สงฺขารนิมิตฺตาวิรเห นิจฺจนิมิตฺตาทิวิรหโต ‘‘อนิมิตฺโต’’ติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘อนิมิตฺตนฺติ พลววิปสฺสนาสมาธิ’’นฺติฯ

ติสฺสพฺรหฺมาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4-7. สีหเสนาปติสุตฺตาทิวณฺณนา

[57-60] จตุตฺเถ กุจฺฉิโต อริโย กทริโยฯ ถทฺธมจฺฉริยสทิสํ หิ กุจฺฉิตํ สพฺพนิหีนํ นตฺถิ สพฺพกุสลานํ อาทิภูตสฺส นิเสธนโตฯ เสสเมตฺถ ปญฺจมาทีนิ จ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สีหเสนาปติสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ