เมนู

2. ปฐมสตฺตกสุตฺตวณฺณนา

[23] ตติเย อปริหานาย หิตาติ อปริหานิยา (ที. นิ. ฏี. 2.136), น ปริหายนฺติ เอเตหีติ วา อปริหานิยาฯ เอวํ สงฺเขปโต วุตฺตมตฺถํ วิตฺถารโต ทสฺเสนฺโต ‘‘อิธาปิ จา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ ตโตติอาทิ ทิสาสุ อาคตสาสเน วุตฺตวจนํ วุตฺตกถนํฯ วิหารสีมา อากุลา ยสฺมา , ตสฺมา อุโปสถปวารณา ฐิตาฯ โอลียมานโกติ ปาฬิโต อตฺถโต จ วินสฺสมานโกฯ อุกฺขิปาเปนฺตาติ ปคุณภาวกรเณน อตฺถสํวณฺณนาวเสน จ ปคฺคณฺหนฺตาฯ

สาวตฺถิยํ ภิกฺขู วิย (ปารา. 565) ปาจิตฺติยํ เทสาเปตพฺโพติ ปญฺญาเปนฺตาฯ วชฺชิปุตฺตกา วิย (จูฬว. 446) ทสวตฺถุทีปเนนฯ ตถา อกโรนฺตาติ นวํ กติกวตฺตํ วา สิกฺขาปทํ วา อมทฺทนฺตา ธมฺมวินยโต สาสนํ ทีเปนฺตา ขุทฺทกมฺปิ จ สิกฺขาปทํ อสมูหนนฺตาฯ อายสฺมา มหากสฺสโป วิย จาติ ‘‘สุณาตุ เม, อาวุโส, สงฺโฆ, สนฺตามฺหากํ สิกฺขาปทานิ คิหิคตานิฯ คิหิโนปิ ชานนฺติ ‘อิทํ โว สมณานํ สกฺยปุตฺติกานํ กปฺปติ, อิทํ โว น กปฺปตี’ติฯ สเจปิ หิ มยํ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานิ สมูหนิสฺสาม, ภวิสฺสนฺติ วตฺตาโร ‘ธูมกาลิกํ สมเณน โคตเมน สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ, ยาวิเมสํ สตฺถา อฏฺฐาสิ, ตาวิเม สิกฺขาปเทสุ สิกฺขิํสุฯ ยโต อิเมสํ สตฺถา ปรินิพฺพุโต, น ทานิเม สิกฺขาปเทสุ สิกฺขนฺตี’ติฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อปญฺญตฺตํ น ปญฺญเปยฺย, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺเทยฺย, ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺเตยฺยา’’ติ อิมํ (จูฬว. 442) ตนฺติํ ฐเปนฺโต อายสฺมา มหากสฺสโป วิย จฯ

ถิรภาวปฺปตฺตาติ สาสเน ถิรภาวํ อนิวตฺติตภาวํ อุปคตาฯ เถรการเกหีติ เถรภาวสาธเกหิ สีลาทิคุเณหิ อเสกฺขธมฺเมหิฯ พหู รตฺติโยติ ปพฺพชิตา หุตฺวา พหู รตฺติโย ชานนฺติฯ สีลาทิคุเณสุ ปติฏฺฐาปนเมว สาสเน ปริณายกตาติ อาห ‘‘ตีสุ สิกฺขาสุ ปวตฺเตนฺตี’’ติฯ โอวาทํ น เทนฺติ อภาชนภาวโตฯ ปเวณิกถนฺติ อาจริยปรมฺปราภตํ สมฺมาปฏิปตฺติทีปนํ ธมฺมกถํฯ สารภูตํ ธมฺมปริยายนฺติ สมถวิปสฺสนามคฺคผลสมฺปาปเนน สาสเน สารภูตํ โพชฺฌงฺคโกสลฺลอนุตฺตรสีติภาว- (อ. นิ. 6.85) อธิจิตฺตสุตฺตาทิธมฺมตนฺติํฯ อาทิกํ โอวาทนฺติ อาทิ-สทฺเทน ‘‘เอวํ เต อาโลเกตพฺพํ, เอวํ เต วิโลเกตพฺพํ, เอวํ เต สมิญฺชิตพฺพํ, เอวํ เต ปสาเรตพฺพํ, เอวํ เต สงฺฆาฏิปตฺตจีวรํ ธาเรตพฺพ’’นฺติ โอวาทํ สงฺคณฺหาติฯ

ปุนพฺภวทานํ ปุนพฺภโว อุตฺตรปทโลเปนฯ อิตเรติ เย น ปจฺจยวสิกา น อามิสจกฺขุกา, เต น คจฺฉนฺติ ตณฺหาย วสํฯ

อารญฺญเกสูติ อรญฺญภาเคสุ อรญฺญปริยาปนฺเนสุฯ นนุ ยตฺถ กตฺถจิปิ ตณฺหา สาวชฺชา เอวาติ โจทนํ สนฺธายาห ‘‘คามนฺตเสนาสเนสุ หี’’ติอาทิฯ เตน ‘‘อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาปยโต’’ติ เอตฺถ วุตฺตปิหาทโย ปิย อารญฺญกเสนาสเนสุ สาลยตา เสวิตพฺพปกฺขิกา เอวาติ ทสฺเสติฯ

อตฺตนาวาติ สยเมวฯ เตน ปเรหิ อนุสฺสาหิตานํ สรเสเนว อนาคตานํ เปสลานํ ภิกฺขูนํ อาคมนํ, อาคตานญฺจ ผาสุวิหารํ ปจฺจาสีสนฺตีติ ทสฺเสติฯ อิมินาว นีหาเรนาติ อิมาย ปฏิปตฺติยาฯ อคฺคหิตธมฺมคฺคหณนฺติ อคฺคหิตสฺส ปริยตฺติธมฺมสฺส อุคฺคหณํฯ คหิตสชฺฌายกรณนฺติ อุคฺคหิตสฺส สุฏฺฐุ อตฺถจินฺตนํฯ จินฺตรตฺโถ หิ อยํ สชฺฌายสทฺโทฯ เอนฺตีติ อุปคจฺฉนฺติฯ นิสีทนฺติ อาสนปญฺญาปนาทินาฯ

ปฐมสตฺตกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4-6. ทุติยสตฺตกสุตฺตาทิวณฺณนา

[24-26] จตุตฺเถ กโรนฺโตเยวาติ ยถาวุตฺตํ ติรจฺฉานกถํ กเถนฺโตเยวฯ อติรจฺฉานกถาภาเวปิ ตสฺส ตตฺถ ตปฺปรภาวทสฺสนตฺถํ อวธารณวจนํฯ ปริยนฺตการีติ สปริยนฺตํ กตฺวา วตฺตาฯ ‘‘ปริยนฺตวติํ วาจํ ภาสิตา’’ติ (ที. นิ. 1.9, 194) หิ วุตฺตํฯ อปฺปภสฺโสวาติ ปริมิตกโถเยว เอกนฺเตน กเถตพฺพสฺเสว กถนโตฯ สมาปตฺติสมาปชฺชนํ อริโย ตุณฺหีภาโวฯ นิทฺทายติเยวาติ นิทฺโทกฺกมเน อนาทีนวทสฺสี นิทฺทายติเยว, อิริยาปถปริวตฺตนาทินา น นํ วิโนเทติฯ เอวํ สํสฏฺโฐวาติ วุตฺตนเยน คณสงฺคณิกาย สํสฏฺโฐ เอว วิหรติฯ ทุสฺสีลา ปาปิจฺฉา นามาติ สยํ นิสฺสีลา อสนฺตคุณสมฺภาวนิจฺฉาย สมนฺนาคตตฺตา ปาปา ลามกา อิจฺฉา เอเตสนฺติ ปาปิจฺฉาฯ ปาปปุคฺคเลหิ มิตฺติกรณโต ปาปมิตฺตาฯ เตหิ สทา สหปวตฺตเนน ปาปสหายาฯ ตตฺถ นินฺนตาทินา ตทธิมุตฺตตาย ปาปสมฺปวงฺกาฯ ปญฺจมาทีนิ อุตฺตานตฺถานิเยวฯ

ทุติยสตฺตกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ