7. เทวตาวคฺโค

1-3. อนาคามิผลสุตฺตาทิวณฺณนา

[65-67] สตฺตมสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถานิฯ ตติเย อภิสมาจาเร อุตฺตมสมาจาเร ภวํ อาภิสมาจาริกํ, วตฺตปฺปฏิปตฺติวตฺตํฯ เตนาห ‘‘อุตฺตมสมาจารภูต’’นฺติอาทิฯ เสขปณฺณตฺติสีลนฺติ เสขิยวเสน ปญฺญตฺตสีลํฯ

อนาคามิผลสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4-5. สงฺคณิการามสุตฺตาทิวณฺณนา

[68-69] จตุตฺเถ คเณน สงฺคณํ สโมธานํ คณสงฺคณิกา, สา อารมิตพฺพฏฺเฐน อาราโม เอตสฺสาติ คณสงฺคณิการาโมฯ สงฺคณิกาติ วา สกปริสสโมธานํฯ คโณติ นานาชนสโมธานํฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ ปญฺจมํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

สงฺคณิการามสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. สมาธิสุตฺตวณฺณนา

[70] ฉฏฺเฐ ปฏิปฺปสฺสมฺภนํ ปฏิปฺปสฺสทฺธีติ อตฺถโต เอกนฺติ อาห ‘‘น ปฏิปฺปสฺสทฺธิลทฺเธนาติ กิเลสปฺปฏิปฺปสฺสทฺธิยา อลทฺเธนา’’ติฯ สุกฺกปกฺเข สนฺเตนาติอาทีสุ องฺคสนฺตตาย อารมฺมณสนฺตตาย สพฺพกิเลสสนฺตตาย จ สนฺเตน, อตปฺปนิยฏฺเฐน ปณีเตน, กิเลสปฺปฏิปฺปสฺสทฺธิยา ลทฺธตฺตา, กิเลสปฺปฏิปฺปสฺสทฺธิภาวํ วา ลทฺธตฺตา ปฏิปฺปสฺสทฺธิลทฺเธน, ปสฺสทฺธิกิเลเสน วา อรหตา ลทฺธตฺตา ปฏิปฺปสฺสทฺธิลทฺเธน, เอโกทิภาเวน อธิคตตฺตา เอโกทิภาวาธิคเตนาติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ

สมาธิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7-10. สกฺขิภพฺพสุตฺตาทิวณฺณนา

[71-74] สตฺตเม ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิเสเสติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ สจฺฉิกาตพฺเพ วิเสเสฯ สกฺขิภาวาย ปจฺจกฺขการิตาย ภพฺโพ สกฺขิภพฺโพ, ตสฺส ภาโว สกฺขิภพฺพตาฯ ตํ สกฺขิภพฺพตํฯ สติ สติอายตเนติ สติ สติการเณฯ กิญฺเจตฺถ การณํ? อภิญฺญา วา อภิญฺญาปาทกชฺฌานํ วา, อวสาเน ปน ฉฏฺฐาภิญฺญาย อรหตฺตํ วา การณํ, อรหตฺตสฺส วิปสฺสนา วาติ เวทิตพฺพํฯ ยญฺหิ ตํ ตตฺร ตตฺร สกฺขิภพฺพตาสงฺขาตํ อิทฺธิวิธปจฺจนุภวนาทิ, ตสฺส อภิญฺญา การณํฯ อถ อิทฺธิวิธปจฺจนุภวนาทิ อภิญฺญา, เอวํ สติ อภิญฺญาปาทกชฺฌานํ การณํฯ อรหตฺตมฺปิ ‘‘กุทาสฺสุ นามาหํ ตทายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสามี’’ติ อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐเปตฺวา ฉฏฺฐาภิญฺญํ นิพฺพตฺเตนฺตสฺส การณํฯ อิทญฺจ สพฺพสาธารณํ น โหติ, สาธารณวเสน ปน อรหตฺตสฺส วิปสฺสนา การณํฯ อถ วา สติ อายตเนติ ตสฺส ตสฺส วิเสสาธิคมสฺส อุปนิสฺสยสงฺขาเต การเณ สตีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ

หานภาคิยาทีสุ ‘‘ปฐมชฺฌานสฺส ลาภิํ กามสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, หานภาคิโย สมาธิฯ ตทนุธมฺมตา สติ สนฺติฏฺฐติ, ฐิติภาคิโย สมาธิฯ อวิตกฺกสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, วิเสสภาคิโย สมาธิฯ นิพฺพิทาสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ วิราคูปสํหิตา, นิพฺเพธภาคิโย สมาธี’’ติ (วิภ. 799) อิมินา นเยน สพฺพสมาปตฺติโย วิตฺถาเรตฺวา หานภาคิยาทิอตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ตตฺถ ปฐมชฺฌานสฺส ลาภินฺติ ยฺวายํ อปฺปคุณสฺส ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภี, ตํฯ กามสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺตีติ ตโต วุฏฺฐิตํ อารมฺมณวเสน กามสหคตา หุตฺวา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ ตุทนฺติ, ตสฺส กามานตีตสฺส กามานุปกฺขนฺทานํ สญฺญามนสิการานํ วเสน โส ปฐมชฺฌานสมาธิ หายติ ปริหายติ, ตสฺมา หานภาคิโย วุตฺโตฯ ตทนุธมฺมตาติ ตทนุรูปสภาโวฯ สติ สนฺติฏฺฐตีติ อิทํ มิจฺฉาสติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยสฺส หิ ปฐมชฺฌานานุรูปสภาวา ปฐมชฺฌานํ สนฺตโต ปณีตโต ทิสฺวา อสฺสาทยมานา อภินนฺทมานา นิกนฺติ โหติ, ตสฺส นิกนฺติวเสน โส ปฐมชฺฌานสมาธิ เนว หายติ น วฑฺฒติ, ฐิติโกฏฺฐาสิโก โหติฯ