5. ทารุกมฺมิกสุตฺตวณฺณนา

[59] ปญฺจเม ปุตฺตสมฺพาธสยนนฺติ ปุตฺเตหิ สมฺพาธสยนํฯ เอตฺถ ปุตฺตสีเสน ทารปริคฺคหํ ปุตฺตทาเรสุ อุปฺปิโล วิยฯ เตน เตสํ โรคาทิเหตุ โสกาภิภเวน จ จิตฺตสฺส สํกิลิฏฺฐตํ ทสฺเสติฯ กามโภคินาติ อิมินา ปน ราคาภิภวนฺติฯ อุภเยนปิ วิกฺขิตฺตจิตฺตตํ ทสฺเสติฯ กาสิกจนฺทนนฺติ อุชฺชลจนฺทนํฯ ตํ กิร วณฺณวิเสสสมุชฺชลํ โหติ ปภสฺสรํ, ตทตฺถเมว นํ สณฺหตรํ กโรนฺติฯ เตเนวาห ‘‘สณฺหจนฺทน’’นฺติ , กาสิกวตฺถญฺจ จนฺทนญฺจาติ อตฺโถฯ มาลาคนฺธวิเลปนนฺติ วณฺณโสภตฺถญฺเจว สุคนฺธภาวตฺถญฺจ มาลํ, สุคนฺธภาวตฺถาย คนฺธํ, ฉวิราคกรณตฺถญฺเจว สุภตฺถญฺจ วิเลปนํ ธาเรนฺเตนฯ ชาตรูปรชตนฺติ สุวณฺณญฺเจว อวสิฏฺฐธนญฺจ สาทิยนฺเตนฯ สพฺเพนปิ กาเมสุ อภิคิทฺธภาวเมว ปกาเสติฯ

ทารุกมฺมิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. หตฺถิสาริปุตฺตสุตฺตวณฺณนา

[60] ฉฏฺเฐ หตฺถิํ สาเรตีติ หตฺถิสารี, ตสฺส ปุตฺโตติ หตฺถิสาริปุตฺโตฯ โส กิร สาวตฺถิยํ หตฺถิอาจริยสฺส ปุตฺโต ภควโต สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา ตีณิ ปิฏกานิ อุคฺคเหตฺวา สุขุเมสุ ขนฺธธาตุอายตนาทีสุ อตฺถนฺตเรสุ กุสโล อโหสิฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘เถรานํ ภิกฺขูนํ อภิธมฺมกถํ กเถนฺตานํ อนฺตรนฺตรา กถํ โอปาเตตี’’ติฯ ตตฺถ อนฺตรนฺตรา กถํ โอปาเตตีติ เถเรหิ วุจฺจมานสฺส กถาปพนฺธสฺส อนฺตเร อนฺตเร อตฺตโน กถํ ปเวเสตีติ อตฺโถฯ ปญฺจหิ สํสคฺเคหีติ สวนสํสคฺโค, ทสฺสนสํสคฺโค, สมุลฺลาปสํสคฺโค, สมฺโภคสํสคฺโค, กายสํสคฺโคติ อิเมหิ ปญฺจหิ สํสคฺเคหิฯ กิฏฺฐขาทโกติ กิฏฺฐฏฺฐาเน อุปฺปนฺนสสฺสญฺหิ กิฏฺฐนฺติ วุตฺตํ การณูปจาเรนฯ สิปฺปิโย สุตฺติโยฯ สมฺพุกาติ สงฺขมาหฯ

คิหิภาเว วณฺณํ กเถสีติ (ที. นิ. อฏฺฐ. 1.422) กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธสฺส กิร สาสเน ทฺเว สหายกา อเหสุํ, อญฺญมญฺญํ สมคฺคา เอกโตว สชฺฌายนฺติฯ เตสุ เอโก อนภิรโต คิหิภาเว จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา อิตรสฺส อาโรเจสิฯ โส คิหิภาเว อาทีนวํ, ปพฺพชฺชาย อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา โอวทิฯ โส ตํ สุตฺวา อภิรมิตฺวา ปุน เอกทิวสํ ตาทิเส จิตฺเต อุปฺปนฺเน ตํ เอตทโวจ – ‘‘มยฺหํ, อาวุโส, เอวรูปํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, อิมาหํ ปตฺตจีวรํ ตุยฺหํ ทสฺสามี’’ติฯ โส ปตฺตจีวรโลเภน ตสฺส คิหิภาเว อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา ปพฺพชฺชาย อาทีนวํ กเถสิฯ ตสฺส ตํ สุตฺวาว คิหิภาวโต จิตฺตํ นิวตฺเตตฺวา ปพฺพชฺชายเมว อภิรมิฯ