10. ทุติยปาปณิกสุตฺตวณฺณนา

[20] ทสเม วิสิฏฺฐธุโรติ วิสิฏฺฐธุรสมฺปคฺคาโห วีริยสมฺปนฺโนฯ ญาณวีริยายตฺตา หิ อตฺถสิทฺธิโยฯ เตนาห ‘‘อุตฺตมธุโร’’ติอาทิฯ วิกฺกายิกภณฺฑนฺติ วิกฺกเยตพฺพภณฺฑํฯ นิกฺขิตฺตธเนนาติ นิทหิตฺวา ฐปิตธนวเสนฯ วฬญฺชนกวเสนาติ ทิวเส ทิวเส ทานูปโภควเสน วฬญฺชิตพฺพธนวเสนฯ อุปโภคปริโภคภณฺเฑนาติ อุปโภคปริโภคูปกรเณนฯ นิปตนฺตีติ นิปาเตนฺติ, อตฺตโน ธนคฺคเหน นิปาตวุตฺติเก กโรนฺติฯ เตนาห ‘‘นิมนฺเตนฺตี’’ติฯ

ญาณถาเมนาติ ญาณสฺส ถิรภาเวนฯ ญาณปรกฺกเมนาติ ญาณสหิเตน วีริเยนฯ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกปรมตฺถเภทญฺหิ เยน สุเตน อิชฺฌติ, ตํ สุตํ นามฯ อุกฺกฏฺฐนิทฺเทเสน ทสฺเสนฺโต ‘‘เอกนิกาย…เป.… พหุสฺสุตา’’ติ อาหฯ อาคโตติ สุปฺปวตฺติภาเวน สฺวาคโตฯ เตนาห ‘‘ปคุโณ ปวตฺติโต’’ติฯ อภิธมฺเม อาคตา กุสลาทิกฺขนฺธาทิเภทภินฺนา ธมฺมา สุตฺตนฺตปิฏเกปิ โอตรนฺตีติ ‘‘ธมฺมธราติ สุตฺตนฺตปิฏกธรา’’อิจฺเจว วุตฺตํฯ น หิ อาภิธมฺมิกภาเวน วินา นิปฺปริยายโต สุตฺตนฺตปิฏกญฺญุตา สมฺภวติฯ ทฺเวมาติกาธราติ ภิกฺขุภิกฺขุนิมาติกาวเสน ทฺเวมาติกาธราติ วทนฺติ, ‘‘วินยาภิธมฺมมาติกาธรา’’ติ ยุตฺตํฯ ปริปุจฺฉตีติ สพฺพภาเคน ปุจฺฉิตพฺพํ ปุจฺฉติฯ เตนาห ‘‘อตฺถานตฺถํ การณาการณํ ปุจฺฉตี’’ติฯ ปริคฺคณฺหาตีติ วิจาเรติฯ

น เอวํ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพติ เอวํ เทสนานุกฺกเมน อตฺโถ น คเหตพฺโพฯ อญฺโญ หิ เทสนากฺกโม เวเนยฺยชฺฌาสยวเสน ปวตฺตนโต, อญฺโญ ปฏิปตฺติกฺกโมฯ เหฏฺฐิเมน วา ปริจฺเฉโทติ สีลสมาธิปญฺญาสงฺขาเตสุ ตีสุ ภาเคสุ กตฺถจิ เหฏฺฐิมนเยน เทสนาย ปริจฺเฉทํ เวทิตพฺพํ สีเลน, กตฺถจิ อุปริเมน ภาเคน ปญฺญาย, กตฺถจิ ทฺวีหิปิ ภาเคหิ สีลปญฺญาวเสนฯ อิธ ปน สุตฺเต อุปริเมน ภาเคน ปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพติ วตฺวา ตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ตสฺมา’’ติอาทิมาหฯ

ยสฺมา วา ภควา เวเนยฺยชฺฌาสยวเสน ปฐมํ กลฺยาณมิตฺตํ ทสฺเสนฺโต อรหตฺตํ ปเวเทตฺวา ‘‘ตยิทํ อรหตฺตํ อิมาย อารทฺธวีริยตาย โหตี’’ติ ทสฺเสนฺโต วีริยารมฺภํ ปเวเทตฺวา ‘‘สฺวายํ วีริยารมฺโภ อิมินา กลฺยาณมิตฺตสนฺนิสฺสเยน ภวตี’’ติ ทสฺเสนฺโต นิสฺสยสมฺปตฺติํ ปเวเทติ เหฏฺฐา ทสฺสิตนิทสฺสนานุรูปนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ทุติยปาปณิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

รถการวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ปุคฺคลวคฺโค

1. สมิทฺธสุตฺตวณฺณนา

[21] ตติยสฺส ปฐเม รุจฺจตีติ กายสกฺขิอาทีสุ ปุคฺคเลสุ อติวิย สุนฺทรตรปณีตตรภาเวน เต จิตฺตสฺส อภิรุจิอุปฺปาทโก กตโมติ ปุจฺฉติฯ สทฺธินฺทฺริยํ ธุรํ อโหสิ สทฺธาธุรํ มคฺควุฏฺฐานนฺติ กตฺวา, เสสินฺทฺริยานิ ปน กถนฺติ อาห ‘‘เสสานี’’ติอาทิฯ ปฏิวิทฺธมคฺโควาติ ตีหิปิ เถเรหิ อตฺตโน อตฺตโน ปฏิวิทฺธอรหตฺตมคฺโค เอว กถิโต, ตสฺมา น สุกรํ เอกํเสน พฺยากาตุํ ‘‘อยํ…เป.… ปณีตตโร จา’’ติฯ ภุมฺมนฺตเรเนว กเถสิ ‘‘ตีสุปิ ปุคฺคเลสุ อคฺคมคฺคฏฺโฐว ปณีตตโร’’ติฯ

สมิทฺธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. คิลานสุตฺตวณฺณนา

[22] ทุติเย หิตานีติ ภพฺยานิฯ วุทฺธิกรานีติ อาโรคฺยาทิวุทฺธิกรานิฯ อนุจฺฉวิกนฺติ อุปฏฺฐานกิริยาย อนุรูปํฯ วาตาปมารโรเคนาติ วาตโรเคน จ อปมารโรเคน จ, วาตนิทาเนน วา อปมารโรเคนฯ นิฏฺฐปฺปตฺตคิลาโนติ ‘‘อิมินา โรเคน น จิรสฺเสว มริสฺสตี’’ติ นิฏฺฐํ ปตฺโต คิลาโนฯ ขิปิตกํ นาม วมถุโรโคฯ กจฺฉูติ ถุลฺลกจฺฉุอาพาโธฯ ติณปุปฺผกชโร วิสมวาตสมฺผสฺสชโรโคฯ เยสนฺติ เยสํ โรคานํฯ ปฏิชคฺคเนนาติ ปฏิการมตฺเตนฯ ผาสุกนฺติ พฺยาธิวูปสมเนน สรีรสฺส ผาสุภาโวฯ พฺยาธินิทานสมุฏฺฐานชานเนน ปณฺฑิโต, ปฏิการกิริยาย ยุตฺตการิตาย ทกฺโข, อุฏฺฐานวีริยสมฺปตฺติยา อนลโสฯ